ABD ve Türkiye’nin son yıllarda en büyük 10 şirketine baktığımızda ABD’de gördüğümüz değişime karşı Türkiye’de neredeyse değişim yok. Bu Türkiye ekonomisinin dünya ekonomisine uyum gösterememesinin en büyük kanıtı. Ve bu iktidarın en büyük hezimetidir.
23 seneye varan bir iktidar döneminin geldiği nokta büyük bir başarısızlık, 2003 senesinde konan hedeflerden çok ama çok uzağız, muhtemelen en büyük başarısızlıklardan biri AB tam üyelik projesi, 2004’de tam üyelik müzakereleri başladı ama yirmi sene sonra tam bir hayal kırıklığı, bugün Kopenhag siyasi kriterlerinden bile çok uzağız, öncülük ettiğimiz İstanbul Sözleşmesi’nden çıkıldı. 2004 senesinde Anayasanın 90. Maddesine bir paragraf ekledik ama bugün AİHM kararları uygulanmıyor. “Üstünlerin hukuku değil hukukun üstünlüğü” gibi çok güzel bir slogan bile tersyüz edildi, ismim gibi eminim, bugün olsa Birleşmiş Milletler İkiz Sözleşmelerini TBMM’de onaylatmaz idi Erdoğan; bu listeyi uzatırsam sayfalar sürecek, burada keseyim.
Ekonomide de çok büyük bir hezimet söz konusu. 2025 senesinde Türkiye ekonomisi dünya ortalamasının altında büyüyecek yani nispi anlamda küçülecek. Enflasyonda dünya zirvesine oynuyoruz ama ekonomide esas başarısızlık, benim en büyük hezimet diye adlandırdığım konu başka. Bu hezimet makro dengelerden de kısa vadede bağımsız bir konu;Türkiye’nin üretim strüktürü değişmiyor, yeni ekonomi denen zenginlik üreten, azalan verimler yasasını geride bırakan sektörler Türkiye’nin büyük firmalar sıralamasına bir türlü giremiyorlar, hatta hala ortada bile yoklar.
Bu konuda elimizde yenice yayınlanmış iki veri var, birincisi İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) her sene yayınladığı en büyük 500 firma, ikincisi ise Fortune dergisinin (ABD) ABD’deki en büyük 500 firma yayını.
Her iki yayında da epey bir gerilere gidebiliyoruz, İSO 500 sıralamasında hayret verici bir biçimde geçtiğimiz yirmi, otuz sene itibariyle ilk ona giren firmalarda bir büyük değişikliğin olmadığını görüyoruz; İSO 500 sanayi firmalar ağırlıklı bir çalışma ama bu durum işin özünü pek değiştirmiyor.
En son yayınlanan İSO 500 verisinde ilk on firmamız şöyle
1. Tüpraş
2. Ford Oto
3. Star rafineri
4. Toyota
5. İstanbul Altın
6. Oyak-Renault
7. Arçelik
8. İskenderun Demir Çelik
9. Ereğli Demir Çelik
10. Hyundai
Bir de şimdi Fortune 500 yayınında ilk on ABD firmasına bakalım
1. Walmart
2. Amazon
3. United Health
4. Apple
5. CVS Health
6. Berkshire
7. Alphabet
8. Exxon
9. McKesson
10. Censora
Bir de 2003 senesi Fortune 500’in ilk on firmasına bakalım
1. Walmart
2. General Motors
3. Exxon
4. Ford Motor
5. General Electric
6. Chevron
7. IBM
8. AIG
9. Altria
10. Verizon
2025 senesine geldiğimizde bir zamanlar ABD ismi ile özdeşleşen General Motors Company 18. sıraya, Ford Motor 19. sıraya gerilemiş bulunuyor, Phillips 28. sırada, ATT 37. Sırada.
Walmart ve Exxon hep ilk ondalar ama bu doğal, birincisi bir perakende, ikincisi ise bir petrol şirketi ama General Motorsyerini Amazon’a, Ford Motor da yerini Apple’a bırakmış, yeni ekonomi şirketleri eski ekonomi şirketlerini çok çok geçiyorlar.
Fortune 500 sıralamasında 2003’e kadar gittim çünkü bu sene bizde Erdoğan’ın iktidara geldiği sene.
ABD’de ilk 500 firmanın üretimi yaklaşık 20 trilyon dolar, ABD ekonomisinin üçte ikisi, dünya ekonomisinin ise yine yaklaşık altıda biri, 31 milyon kişiye istihdam sağlıyorlar, 2024 senesinde iki trilyon dolar kâr elde etmişler.
Türkiye’de ise durum çok ilginç, ilk on firma otomotiv, beyaz eşya ve metalürji ağırlıklı, bu tablo seneler içinde adeta değişmiyor, bir ekonomide otomotiv, beyaz eşya, demir çelik tabii ki üretilecek, gerekli ama sorun bu firmaların ilk on firmayı oluşturmaları, ilk onda yeni ekonomiden hiç firma göremiyoruz.
Bu durum Türkiye ekonomisinin dünya ekonomisine uyum gösterememesinin en büyük kanıtı. Ya da başka bir ifade ile de en büyük ekonomik hezimeti.
Makro dengeler tabii ki çok önemli ama daha da önemlisi bu küresel uyumsuzluk.
ABD’de ne oluyor da General Motors ilk ondan çıkıyor, yerini de Amazon, Apple gibi firmalar alıyor.
ABD’de kişi başına gelirin yüz bin dolara yaklaşmasının altında acaba bu mu yatıyor?
.png)
Elon Musk-Donald Trump kavgasının altında ne var? 
Yorum Yazın