Futbol sadece 90 dakikalık bir oyun değil, aynı zamanda ekonomik ve sosyolojik bir laboratuvar. Türkiye’de pek çok kulüp yıllardır mali krizlerle boğuşurken, taraftarından en üst yöneticisine kadar futbolun sadece topun peşinden koşmak olmadığını gördük. Göztepe Spor Kulübü’nün son dönemde yaşadığı değişim ise sermayenin spor camiasında da ne kadar faydalı olabileceğinin çarpıcı bir göstergesi.
1925’te İzmir’de kurulan Göztepe, tarihi başarılarla dolu bir kulüp. Türkiye’den Avrupa kupalarında yarı final oynama başarısı göstermiş ilk takımdır. Ancak yıllar geçtikçe, yanlış yönetimler ve bilinçsizce yapılan harcamalar nedeniyle kulüp amatör kümelere kadar geriledi. Bu süreç, aslında Türkiye’de birçok kulübün ortak hikâyesidir: kötü yönetim, borç batağı ve günü kurtarmaya dönük kararlar. Bugün ise Göztepe, Süper Lig’de hem rakiplerinin çekindiği güçlü bir takım hem de mali açıdan büyüyerek güç kazanan bir kulüp. Bu farkı yaratan temel unsur ise nettir: sermaye.
Göztepe’nin yeniden yapılanma süreci özel sermayenin spora kattığı vizyonu gözler önüne seriyor. Profesyonel yönetim, uzun vadeli yatırım planları ve finansal disiplin sayesinde kulüp yalnızca sahada değil, saha dışında da güçleniyor. Devlet destekli ya da popülist yönelimli modellerde sıkça rastladığımız “günü kurtarma” anlayışının yerini, sermayenin getirdiği “yarını inşa etme” vizyonu alıyor. Böylece futbol yalnızca bugünkü maçlara değil, altyapıya, tesisleşmeye ve sürdürülebilirliğe odaklanıyor.
Burada kilit aktörlerden biri Sport Republic. Spor ve eğlence sektörüne yatırım yapan bu şirket, İngiltere’nin köklü kulüplerinden Southampton FC’nin %80 hissesine sahip olduğu gibi, Göztepe’nin de %70 hissesini elinde bulunduruyor. Bir şirketin doğası gereği öncelikli amacı kârdır ve Sport Republic’in yaptığı da aslında bundan ibaret. Mehmet Sepil’in vizyoner tavrıyla kulüp hisselerinin devredilmesinden sonra Göztepe’nin büyümesinin ardında da bu mantık yatıyor: kâr amacı.
Bu noktada sistem şöyle işliyor: Göztepe başarısız olursa yalnızca taraftar üzülmeyecek, aynı zamanda şirket de para kaybedecek. Dolayısıyla yatırımcı için kulübün başarısızlığı kabul edilemez bir ihtimaldir. Bu model, belediye başkanlarının, inşaat şirketi sahiplerinin ya da “en çok adamı toplayanın” başkan olduğu düzenden tamamen farklıdır. Çünkü burada yapılan harcamalar yatırımın bir parçasıdır; hesapsızca alınan yaşlı futbolcular ya da plansız harcamalar artık gündeme gelemez. Kaybedilen para, bizzat yatırımcının parasına dokunacaktır.
Futbolu küçük bir toplum modeli olarak düşünürsek, kulüplerin sermaye sayesinde güçlenmesi bize kapitalizmin işleyişine dair önemli ipuçları sunuyor. Kapitalizm, rekabeti teşvik ederek yeniliği zorunlu kılıyor, kulüpleri sürekli daha iyi olmaya zorluyor. Aynı zamanda bireylere de alan açıyor: taraftar yalnızca duygusal bir bağ kurmakla kalmıyor, kulübün geleceğine dair güven hissediyor. Sermayenin sağladığı istikrar, özgürlükle birleştiğinde hem kulüp hem de taraftar için kazan-kazan ortamı doğuyor.
Kapitalizmin sıkça eleştirilen yanlarından biri onun “soğuk” bir sistem olduğu iddiasıdır. Oysa Göztepe örneğinde görüldüğü gibi sermaye, kulübün sıcak taraftar kültürünü yok etmek yerine, tam tersine onu yaşatacak zemini hazırlıyor. Finansal istikrar olmadan ne derbilerdeki coşku ne de tribünlerdeki aidiyet uzun vadede korunabilir. Kapitalizm, kulübün geleceğini güvence altına alarak taraftarın duygusal bağını da güçlendiriyor.
Elbette bu süreçte Göztepe’ye yöneltilen en sert eleştirilerden biri “satılık” söylemi oldu. Bu ifade, taraftarı en çok sinirlendiren konu. Ancak aslında taraftarın bu kavramı sahiplenmesi gerektiğini düşünüyorum. Evet, Göztepe satılık; çünkü daha iyi bir Göztepe için satılık. Soygun yapan yöneticiler yerine işi profesyonellerin yürütmesi için satılık. Kapitalistler Marx’ın alay amacıyla kullandığı “kapital” kelimesini nasıl benimsediyse, Göztepe taraftarının da “şirketleşme” ve “satılma” fikrini kabullenmesi gerekiyor.
Sonuç olarak, Göztepe sermayenin faydalarını somutlaştıran bir örnek olarak bize şunu söylüyor: Kapitalizm doğru uygulandığında yalnızca kulüpleri değil, toplumları da geleceğe taşıyabilecek bir güçtür. Futbolun bu küçük laboratuvarında gördüklerimiz, aslında büyük resimde kapitalizmin iyiliğine dair güçlü bir kanıttır.
Yorum Yazın