Almatı’ya ilk kez 1992 yılında, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in davetlisi olarak gelmiştim. Aradan geçen yıllar içinde ata yurduna defalarca gidip gelmek nasip oldu. Her gelişimde bu ülkenin istikrarlı biçimde geliştiğini görmek beni daima mutlu etti.
Bu kez, Turan Üniversitesi Rektörü ve değerli bilim insanı Prof. Dr. Rakhman Alshanov’un davetiyle yeniden Almatı’dayım. Rektör Alshanov, uzun süredir üzerinde çalıştığı Turan Akademisi’nin kuruluşu için kolları sıvamış durumda. Yaklaşık 25 seçkin bilim insanıyla birlikte bu önemli girişimin temellerini atıyoruz.
Turan Akademisi’nin, Türk dünyasında uzun süredir hissedilen önemli bir bilimsel boşluğu dolduracağına yürekten inanıyorum.
Turan Üniversitesi Rektör Yardımcısı Doç. Dr. Gulzhanat Tayauova’nın koordinatörlüğünde gerçekleştirilen bu anlamlı kuruluş törenine, Türkiye’den Türk Halkları Konseyi Başkanı ve Turan Akademisi Eş Başkanı Mahmut Oral, Ön Türk Akademisi Başkanı Vedat Köle ile birlikte katıldık.
Dünyanın haritasına baktığınızda, Avrasya’nın ortasında kocaman bir boşluk gibi duran bir ülke görürsünüz: Kazakistan. Ama o boşluk, aslında tarih, kültür, inanç ve vizyonla dolu bir coğrafyadır. 2 milyon 700 bin kilometrekarelik bu geniş topraklar, sadece bozkırın değil, bir medeniyetin belleğini taşır.
Bu ülke, kuzeyde Rusya’ya, doğuda Çin’e, batıda Hazar Denizi’ne, güneyde Kırgızistan ve Özbekistan’a komşu… Fakat komşuluk burada yalnızca coğrafi bir çizgi değildir; kültürlerin, dillerin, inançların iç içe geçtiği bir Avrasya mozaiğidir.
Elmanın Yurdu, İnsanlığın Hafızası
Bugün “Almatı” dediğimiz şehir, eskiden “Alma Ata” yani “Elmanın Atası” olarak biliniyordu. Çünkü dünyanın dört bir yanına yayılan elmanın kökü, bu topraklardaki Malus sieversii adlı yabani türden doğmuştu.
Elma, Kazak mitolojisinde yalnızca bir meyve değildir; hayatın, doğurganlığın, hatta aşkın sembolüdür. “Alma!” — yani “alma” — dendiğinde bile yasakla kutsallık arasında bir çizgi belirir; tıpkı insanın kaderinde olduğu gibi…
İşte bu yüzden Almatı’nın her parkında, her ağacında bir mitoloji gizlidir.
Dağların gölgesinde karla örtülü Zailiskiy Alatau silsilesi, şehre yalnız serinlik değil, vakar da kazandırır.
Burası yalnızca Kazakistan’ın değil, tüm Orta Asya’nın kültür başkentidir; şarkının, tiyatronun, düşüncenin, felsefenin iç içe geçtiği bir avludur.
Altın Elbiseli Adam’dan 2050 Vizyonuna
Kazakistan’ın tarihine baktığınızda, Saka’ların, Göktürklerin, Cengiz Han’ın ve Timur’un izlerini görürsünüz.
Bugün Almatı’daki “Altın Elbiseli Adam” anıtı, o geçmişin yalnız bir hatırlatıcısı değil; bağımsızlık ruhunun altın zırhıdır.
1991’de Sovyetler çökerken, Kazakistan sessiz ama kararlı bir adım attı: Semey Nükleer Test Sahası’nı kapattı.
Bu, yalnızca çevresel bir karar değil, dünyaya verilen bir ahitti:
“Biz, ölüm değil, yaşam üreten bir ülke olacağız.”
Bugün Kazakistan, enerji ve maden zenginliklerini teknolojiye, yeraltı kaynaklarını geleceğin yeşil ekonomisine dönüştürmenin eşiğinde.
“Strateji 2050” hedefi, sadece ekonomik değil, ahlaki bir yön haritası: Verimlilik, şeffaflık, liyakat, adalet…
Rusya ve Çin Arasında İnce Bir Denge
Kazakistan, iki devin Rusya ve Çin arasında ustalıkla yürüyen bir ip cambazı gibidir. Moskova ile tarihsel bağlarını korurken, Pekin’le ekonomik ağını genişletiyor. Ama asıl önemlisi: Bu iki kutup arasında kendi merkezini kuruyor.
Avrasya Ekonomik Birliği’ndeki ağırlığı, “Orta Koridor” projesindeki stratejik rolüyle birleşince, Kazakistan artık yalnız bir “geçiş ülkesi” değil; bölgesel bir güç merkezi haline geliyor.
Bu denge, Almatı’nın sükûnetinde hissedilir. Kent, hem Avrupa’nın planlı mimarisini hem Asya’nın mistik ruhunu taşır.
Burada, gençler geleceğe bakarken, yaşlılar geçmişin hikâyelerini anlatır. Ve o hikâyelerin her birinde, suyun kıymetini bilen, toprağın sesini duyan, rüzgârla konuşan bir bilgelik vardır.
Bir Şirket Değil, Bir Ruh
Kazakistan’ın yeni nesli; iyi eğitimli, çok dilli, teknolojiye açık bir kuşak.
Tokayev yönetimi, “ülkeyi bir şirket gibi yönetmekten”, “toplumu bir aile gibi güçlendirmeye” yönelmiş durumda.
Ekonomi pragmatik, ama hedefler romantiktir: Yeşil enerji, dijital dönüşüm, kültürel diplomasi ve sosyal refah.
Büyük bozkır, artık yalnız göçerlerin değil, vizyonerlerin yurdudur.
Almatı, işte bu dönüşümün simgesi.
Bir zamanlar “yasak elma”nın şehri olan bu topraklar, şimdi “bilgi”nin ve “inovasyon”un meyvesini yetiştiriyor.
Bozkırdan Doğan Işık
Belki de insanlık hikâyesi yeniden bu topraklardan yazılacak. Çünkü Kazakistan yalnızca geçmişin değil, geleceğin de mirasçısıdır. Ve Almatı, o mirasın kalbinde atan bir ışıktır tarihin belleğini taşıyan, geleceğe yön çizen bir şehir.
Cengiz Aytmatov’un dediği gibi:
“İnsan, köklerinden koparsa, yönünü kaybeder.”
Kazakistan bugün hem köklerini hatırlıyor, hem de göğe doğru uzanan dallarını büyütüyor. Bozkırda doğan bu ışık, elmanın anavatanından yükselip tüm dünyaya yayılacak gibi…
Yorum Yazın