MENU
  • ÇEVİRİ
  • YORUM
  • YARGI KRİZİ
  • PİYASALAR
  • GÜNDEM
  • DÜNYA
  • EDİTÖRDEN
  • SPOR
  • KÖŞE YAZILARI
  • DOSYA>Seçimin Ardından
  • GENEL
  • KİTAP
  • DOSYA>Avrupa'nın Seçimi
  • DOSYA>Emekliler
  • YAZARLAR
  • FOTO GALERİ
  • WEB TV
  • ASTROLOJİ
  • RÜYA TABİRLERİ
  • HABER ARŞİVİ
  • YOL TRAFIK DURUMU
  • RÖPORTAJLAR
  • Künye
  • Gizlilik Politikası
  • E-Bülten
Yeni Arayış
Yeni Arayış
Yeni Arayış
  • ANA SAYFA
  • KÖŞE & YORUM YAZILARI
  • GÜNDEM
  • KATEGORİLER
    • SİYASET
    • EKONOMİ
    • DIŞ POLİTİKA
    • KÜLTÜR SANAT
    • HUKUK
    • TEKNOLOJİ
    • PSİKOLOJİ
    • FELSEFE
    • KENT
    • EDEBİYAT
    • SAĞLIK
    • ASTROLOJİ
    • GEZİ
    • SÖYLEŞİ
    • EKOLOJİ
    • MEDYA
    • EĞİTİM
  • KÜNYE & İLETİŞİM
Kapat

İstanbul’un mitolojik zamanları -2

Ana SayfaKentİstanbul’un mitolojik zamanları -2
İstanbul’un mitolojik zamanları -2

İstanbul’un mitolojik zamanları -2

29 Ocak, 2024, Pazartesi 21:15
  • yazdıryorum yazfont küçültfont büyüt
Ayşe Övür
Ayşe Övür

Muhtemelen Aya İrini’nin altında Artemis tapınağı bu tapınağın da altında Trak- Frig yerleşimcilerine ait Friglerin ana tanrıçası Magna Mater / Kybele’ye ait bir tapınak yer alıyordu. Topkapı Sarayı'nı ziyarete giderseniz avluda yer alan Aya İrini’yi sadece bir kilise olarak düşünmeyin.  

Hristiyanlık öncesi İstanbul’da pek çok tapınak, tanrı ve tanrıçalara adanan kutsal alanlar ve sunaklar vardı. Önceki yazımda bugünkü Kadıköy civarında yer alan Apollon ve Hekate tapınaklarından söz etmiştim. Avrupa yakasında, özellikle Suriçi olarak adlandırılan bölgede Eskiçağ yazarlarının bıraktığı kaynaklar ve arkeolojik verilerden yola çıkarak pek çok önemli tapınağının varlığı biliniyor. Herkesin bildiği gibi kazı yapmak artık mümkün olmadığı için bu yapıların büyük çoğunluğuna ulaşmak mümkün değil. Hristiyanlık öncesi İstanbul’da Artemis, Afrodit, Posedion, Apollon, Hera ve Zeus’a ithaf edilmiş tapınaklar olduğu gibi Güneş ve Ay tapınakları da vardı. Saydığım bu isimler içinde Tanrıça Artemis çok özel bir yere sahipti.

Arkeolojik veriler Topkapı Sarayı’nın bahçesinde yer alan Aya İrini Kilisesi’nin Artemis tapınağının üzerine inşa edilmiş olabileceğini gösterir. Zaten yaklaşık olarak bugünkü Topkapı Sarayı’nın bulunduğu alanın İstanbul’u kent (polis) olarak kuran Megaralı kolonistler ve onlardan önce bu bölgede yaşayan Trak kabilelerinin ilk yerleşim alanları olduğu da biliniyor. Aya İrini Kilisesi’nin çevresinde İstanbul Üniversitesi hocalarının yaptığı kazılarda Tunç çağına kadar inen bulgulara ulaşıldı. Aya İrini ve çevresi Antik Çağ İstanbul’unun Akropolis’in de yer aldığı için aslında bu buluntular çok da şaşırtıcı değil. Muhtemelen Aya İrini’nin altında Artemis tapınağı bu tapınağın da altında Trak- Frig yerleşimcilerine ait Friglerin ana tanrıçası Magna Mater / Kybele’ye ait bir tapınak yer alıyordu. Topkapı Sarayını ziyarete giderseniz avluda yer alan Aya İrini’yi sadece bir kilise olarak düşünmeyin. Aya İrini’nin temellerinde yer alan Artemis Tapınağı, Artemis Lisizonoz (Kemer Gevşeten) sıfatıyla tapınım görüyordu.

İstanbul’un baş tanrıçalarından Artemis, nişanlı kızların, kadınların, doğum yapanların koruyucusu özelliklerine sahipti. İnanca göre nişanlanan kızlar bellerine kırmızı kurdeleler takıp bu tapınağına gelir, sunular ve dualar eşliğinde bellerindeki kırmızı kurdeleleri gevşetirlerdi. Bu ritüel evlendikten sonra doğum yaparken tanrıçanın kendilerine yardım etmesini istemek içindi. Çünkü Antikçağ dünyasında küçük yaşta evlenmeler ve hijyenik olmayan koşullar nedeniyle doğum yaparken ölen kadın sayısı çok fazlaydı. Zaten Hristiyanlık yayılmaya başlayınca ilk yaptığı işlerden birisi on sekiz yaşından küçük kızların evlenmesini yasaklaması ve kadınlar arasında bir yardımlaşma ağı olarak hemşirelik sisteminin temellerini atmak olmuştur.

Aya İrini Kilisesi Topkapı Sarayı’nın birinci avlusunda kaldığından güvenlik nedeniyle Osmanlı İmparatorluğu döneminde camiye çevrilmemiştir. Bununla birlikte farklı dönemlerde Arslanhane’den müzeye kadar değişik şekillerde kullanılmıştır.

Bugünkü Aya İrini kilisesi M.S 4. Yüzyılın başlarında bu alanda bulunan Antik Çağ kalıntılarını da kullanarak inşa edilmiş, 532 yılındaki Nika ayaklanmasında tahrip olunca yeniden yapılmıştır. İnanışa göre Aya İrini adını Hristiyanlığa gönülden bağlı Penelope adındaki bir genç kadından alır. Bazılarına göre Penelope Romalıdır ve İstanbul’a buradaki paganları Hristiyanlığa davet etmek için gelir. Elbette önceleri alay edilir, aşağılanır ama genç kadın bu davranışlara aldırış etmez. Paganları kızdıran Penelope yakalanır ve ağır işkencelere maruz kalır. İçinde zehirli yılanların olduğu kuyuya atılır ama yılanlar ona zarar vermez. Ardından bir at arabasının ayaklarına bağlanır ve dönemin İstanbul sokaklarında saatlerce dolaştırılır ama bedenine hiçbir şey olmaz. Bunun üzerine çevresinde müritler toplanmaya başlar.

Kısa sürede dönemin İstanbul’unda Hristiyanların sayısı hızla artar ve Penelope’yi “Azize” ilan ederek İrini adını verirler. Ardından kentte ilk inşa edilen kiliseye onun adı verilir; Aya İrini/ Kutsal Barış kilisesi. Aya İrini Kilisesi Topkapı Sarayı’nın birinci avlusunda kaldığından güvenlik nedeniyle Osmanlı İmparatorluğu döneminde camiye çevrilmemiştir. Bununla birlikte farklı dönemlerde Arslanhane’den müzeye kadar değişik şekillerde kullanılmıştır. Aya İrini bugün hâlâ hem temellerinin altındaki farklı uygarlıkların kalıntılarına koruyuculuk yapmakta hem de yüzlerce asırdır İstanbul’un toplumsal değişimine tanıklık etmektedir.

Yazarlar sayfasını izyeret ettiniz mi?
Magna MaterKybeleAya İriniArtemisTopkapı Sarayı

Yorum Yazın

e-bülten sağ blok
Ayşe Övür
    Ayşe Övür

    Bizi Takip Edin
    Facebook
    X (Twitter)
    Instagram
    Linkedin
    Mastodon
    Bluesky
    Köşe Yazarları
    Hâluk Sunat
    Hâluk Sunat Biraz da demokrasi cephesini tahkim etsek
    Tunay Şendal
    Tunay Şendal İç cephenin tahkiminde muhalefetin önemi
    Ersin Kalaycıoğlu
    Ersin Kalaycıoğlu Bir muhafazakâr fantezi: Devleti şirket gibi yönetmek
    Murat Aksoy
    Murat Aksoy Hayali bir tehdit üzerinden dokunulmazlık arayışı mı?
    Burak Can Çelik
    Burak Can Çelik İran-İsrail Savaşı gölgesinde Şii ekseni ve yeni Sünni ittifak arayışları
    Ayça Tekin-Koru
    Ayça Tekin-Koru Doğal zeka mı, yapay zeka mı?
    Reha Çamuroğlu
    Reha Çamuroğlu Batı ve onun değerleri
    Turgay Bozoğlu
    Turgay Bozoğlu Kırık ayna
    Herkül Millas
    Herkül Millas Bölgesel temelde Doğu-Batı ilişkileri
    Bilal Sambur
    Bilal Sambur Savaş teolojisinden barış felsefesine
    Mustafa Ergen
    Mustafa Ergen İnovasyonun paradoksu: Tekel mi, rekabet mi?
    Rabia Karakaya Polat
    Rabia Karakaya Polat Belgrad Gözlemleri: Milliyetçilik, hafıza, göç ve çok katmanlı Osmanlı Mirası
    M. Cem Özmen
    M. Cem Özmen Nasıl mutlu olacağımızı biliyor muyuz?
    Bekir Ağırsoy
    Bekir Ağırsoy Beşiktaş'ta Yarım Asır: Süleyman Seba
    Burcu Saltık
    Burcu Saltık A Milli Kadın Voleybol Takımının yaz macerası 
    Hakan Tahmaz
    Hakan Tahmaz İsrail'in saldırıları karşısında CHP'siz iç cepheyi güçlendirmek
    Ali Arslan
    Ali Arslan Akademisyen gettolarından kurtulmak için acilen öğretim üyesi dolaşım sistemin kurulmalıdır
    Başak Yağmur Eray
    Başak Yağmur Eray Gökten üç elma düştü, ‘Adalet’ yere çakıldı
    Ali Kılıç
    Ali Kılıç İran’da çöken devlet, dağılan toplum ve gelmekte olan fırtına
    Mehmet Şafak Sarı
    Mehmet Şafak Sarı Çıkış Yolu Diyalogda
    Betül Özdemir Güran
    Betül Özdemir Güran Yayımlanmayacak bir gazetede yazar olmak
    SON GELİŞMELER
    İhraç edilen teğmenlerin avukatlardan açıklama
    İhraç edilen teğmenlerin avukatlardan açıklama
    Saadet Partisi Genel Başkanı Mahmut Arıkan, Yalova'da tersane işçileriyle bir araya geldi
    Saadet Partisi Genel Başkanı Mahmut Arıkan, Yalova'da tersane işçileriyle bir araya geldi
    MSB kararını açıkladı: Teğmenler TSK'dan ihraç edildi
    MSB kararını açıkladı: Teğmenler TSK'dan ihraç edildi
    DEM Parti İmralı Heyeti’nden Pervin Buldan, DTK Eş Başkanı Leyla Güven’i cezaevinde ziyaret etti
    DEM Parti İmralı Heyeti’nden Pervin Buldan, DTK Eş Başkanı Leyla Güven’i cezaevinde ziyaret etti
    instagram gel gel
    tanpınar haber altı
    Yeni Arayış
    KünyeGizlilik PolitikasıE-BültenRSSSitemapSitene EkleArşiv
    SOSYAL MEDYA BAĞLANTILARI
    FACEBOOKTWITTERINSTAGRAMLINKEDIN

    Yeni Arayış | Onemsoft Haber Yazılımı