Hedef belirlemenin akademik başarı üzerindeki etkileri

“Başarı, rastlantıların değil, niyetlerin toplamıdır.” ifadesi, yalnızca bir aforizma değildir; aynı zamanda çok sayıda bilimsel çalışmanın ortak bulgusudur. Kendi geleceğine dair planlar yapan, bu planları yazan ve düzenli olarak gözden geçiren bireyler, hem motivasyonlarını daha uzun süre koruyabilmekte hem de eylemlerini daha bilinçli ve organize bir şekilde yönetebilmektedir.

Gideceğimiz yöne karar verdiğimizde, yollar kendiliğinden görünmeye başlar. Bazı insanlar vardır; sabah kalktığında ne giyineceğini, nereye gideceğini, günün nasıl geçeceğini, beş yıl hatta on yıl sonra nerede olmak istediğini bilirler. Bazıları ise “günü kurtarma” modundadır. Arada bir miktar spontanlık iyidir, insana yaşama sevinci katar. Ancak, hayatınızda mutlaka kontrol noktalarınızın ve hem kısa hem de uzun vadeli hedeflerinizin olması gerekir.

Hedef belirlemek… Kulağa oldukça basit bir eylem gibi gelir ve bireyin yaşantısında kritik bir rol oynar. Özellikle öğrencilik yıllarında, hedef sahibi olmak ile olmamak arasındaki fark; sadece not ortalamalarına değil, hayata bakış açısına da yansır.Araştırmalar, hedef koyan öğrencilerin notlarının %25’e kadar daha yüksek olabileceğini gösteriyor (Zimmerman, 2011).

Hedefler Akademik Hayatta Ne İşe Yarar?

Hedefi olan öğrenciler, sadece daha planlı çalışmakla kalmaz; aynı zamanda daha kararlı, daha motive ve daha dirençlidir. Psikolog Locke ve Latham’ın yıllar süren araştırmalarına göre, net ve zorlayıcı hedefler belirleyen bireylerin performansı ciddi biçimde artar. Zorlayıcı hedef kelimesi oldukça önemli. Hayatta zorlanma olmadan ne yazık ki gelişim de olmaz.

Hedef ve temenni arasında fark vardır. “Bu dönem elimden gelenin en iyisini yapacağım.” demekle “Bu dönem matematikten 90 almak için haftada 3 gün 1 saat çalışacağım.” demek arasında büyük bir fark vardır. İlki temenni, ikincisi strateji içerir.

Hedef belirlemek sadece “bir liste yapmak” değil, aynı zamanda zamanı yönetmek, motivasyonu sürdürmek ve gerektiğinde planı güncelleyebilmek anlamına da geliyor.

Hedef Nasıl Belirlenir? SMART Olmak Şart...

Hedef koymak önemli ama nasıl hedef koyduğunuz da en az ne hedef koyduğunuzkadar değerli. Bu noktada SMART yöntemi devreye giriyor:

● Specific: Hedeflerin belirli olması gerekir. Ne istenildiği net olarak ifade edilmelidir.

● Measurable: Hedefler ölçülebilir olmalıdır. Hedefe ulaşılıp ulaşılamadığı anlaşılabilmelidir.

● Achievable: Hedefin gerçekten o kişi tarafından yapılabilir olması gerekir.

● Relevant: Hedef, o hedefi koyan kişi için anlamlı olmalıdır.

● Time-bound: Zaman sınırlı olmalıdır. Hedefin ne zamana kadar gerçekleşeceği belirli olmaldır.

Mesela: “İngilizcemi geliştirmek istiyorum” yerine “Haftada 4 gün, 30 dakika İngilizce hikâye okuyacağım” demek, sizi hem yönlendirir hem de motive eder.

Hedefi Olanlar ve Olmayanlar Arasındaki Temel Farklar

Hedefi olan bireylerin hayatlarında daha az “rastlantı”, daha çok “yön” vardır. Bu kişiler yalnızca başarıya değil, sürece de odaklanır. Bir sınav kötü geçse bile, neden yola çıktıklarını bildikleri için motivasyonlarını kaybetmezler.

Öte yandan, hedefi olmayan bireyler daha kolay savrulur, daha çabuk vazgeçer. Ryan ve Deci’nin öz belirleme kuramı, içsel motivasyonun gücünü vurgular. Kendi belirlediğimiz hedefler, dışardan gelen beklentilere göre çok daha etkili ve kalıcıdır.

Gideceğimiz yönü bilmek varacağımız yeri anlamlı yapar. Bu yazıyı okuduktan sonra kendinize hedefler koymaya başlayabilirsiniz. Önce küçük hedefler ile başlayın. Bir kitap bitirmek, bir ödevi zamanında teslim etmek ya da her gün 15 dakika bir enstrüman çalmak gibi... Önemli olan, bu hedefin sizin hedefiniz olmasıdır.

Hedeflerinizi mutlaka yazılı hale getirin. Yazdığınızın hedeflerin yazmadıklarınıza oranla gerçekleşme ihtimali daha fazladır. Yazma eylemi sırasında beyindeki bilişsel merkezler aktifleşir; hedef somutlaşır, beyine "öncelikli bilgi" sinyali gönderilir. Bu da o hedefin yalnızca niyet düzeyinde kalmayıp bir eylem planına dönüşmesini kolaylaştırır. Araştırmalara göre hedeflerini yazılı hale getirenler, yazmayanlara kıyasla %42 oranında daha fazla başarıya ulaşmaktadır. Yazdığınız hedefleri her gün görebileceğiniz bir yere asın.  Her gün okuduğunuz hedeflerin de gerçekleşeme ihtimali daha fazladır. Göz önünde olan hedefler, zihnin dikkatini sürekli taze tutar, bu da alışkanlık oluşumunu destekler. Hedefin her gün görülmesi, bilinçaltında “ben bu yolda ilerliyorum” mesajını sürekli tekrarlar. Ayrıca hedeflerin her gün okunması,  bilişsel pekiştirme etkisi yaratır. Yani hedef zihne daha güçlü bir şekilde yerleşir. Bu da bireyin karar alma süreçlerinde daha tutarlı ve istikrarlı davranmasına yardımcı olur.

“Başarı, rastlantıların değil, niyetlerin toplamıdır.” ifadesi, yalnızca bir aforizma değildir; aynı zamanda çok sayıda bilimsel çalışmanın ortak bulgusudur. Kendi geleceğine dair planlar yapan, bu planları yazan ve düzenli olarak gözden geçiren bireyler, hem motivasyonlarını daha uzun süre koruyabilmekte hem de eylemlerini daha bilinçli ve organize bir şekilde yönetebilmektedir.

Başarıya giden yol, tesadüflerle değil, net hedeflerle örülür.