Federal Hükümetin kapanmasının piyasalara etkisi

ABD’de “government shutdown” (federal hükümetin kapanması) olması, Kongre bütçeyi onaylamadığı için federal devletin zorunlu olmayan faaliyetleri durması anlamına gelen bu durumun etkileri hem ABD ekonomisini, hem de küresel piyasaları etkilemektedir.

ABD Ekonomisine Etkileri

• GSYH düşer; Her hafta %0,1 - %0,2 GSYH kaybı
• Tüketim azalır;1,5 milyondan fazla çalışanın maaşı ödemesi yapılamaz, harcamalar düşer.
• Kamu harcamaları yavaşlar, Projeler durur, alımlar ertelenir
• Belirsizlik artar, Şirketler yatırım kararlarını erteler.
• Kredi notu riski, 2011’de benzer kriz nedeniyle ABD’nin notu düşürülmüştü.

Finansal Piyasalara Etkileri

• Hisse senetleri genelde düşer.
• Tahvil faizleri oynaklaşır.
• Altın ve dolar gibi güvenli varlıklara talep artabilir.
• Borsa verilerinin gecikmesi yatırımcıların karar almasını zorlaştırır.

Uluslararası / Küresel Etkiler

• Küresel tedarik zinciri: ABD gümrük ve lojistikte gecikmeler
• Gelişmekte olan ülkeler: Sermaye çıkışları, kur baskısı
• Küresel büyüme tahminleri düşebilir.
• ABD’nin siyasi güvenilirliği zedelenir.
• Geçmiş örneklerde IMF / Dünya Bankası toplantıları bile aksamıştı.

ABD’nin Tarihinde Kaç Kere Oldu?

ABD tarihinde 1976’dan bu yana bu yana 21 kapanma yaşandı. Bunların 13’ü aşağıdaki tabloda sunulmuştur.

Bunca Kapanma yaşanması dikkate alındığında,  2025’teki kapanma neden DAHA RİSKLİ?

• Yüksek kamu borcu (%122 borç/GSYH)
• Seçim sonrası siyasi kutuplaşma
• Fed para politikasının belirsiz olduğu bir dönem olması
• Enflasyon hâlâ tam düşmedi
• Küresel ticaret gerilimi (ABD-Çin) yükseliyor

Bu koşullarda bir kapanma ABD ekonomisini resesyona bile yaklaştırabilir. Küresel piyasalar şok etkisi yaşayabilir.

Türkiye’ye etkileri

ABD’de hükümetin kapanması (shutdown), küresel risk algısını artırarak Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeleri özellikle finansal kanallar üzerinden olumsuz etkiler. Bu durumda yatırımcılar güvenli liman olarak dolara yönelir, dolar/TL üzerinde yukarı yönlü baskı oluşur, Borsa İstanbul düşebilir ve Türkiye’nin CDS’i yükselerek borçlanma maliyetleri artar. Sermaye akımları yavaşlar veya çıkış yaşanabilir; ABD ile ticarette gümrük işlemlerinin aksaması ve talep daralması nedeniyle ihracat gecikmeleri görülebilir. Küresel belirsizlik Türkiye’de beklentileri bozar, Merkez Bankası daha sıkı para politikası uygulamak zorunda kalabilir. Sonuç olarak, shutdown Türkiye için doğrudan ekonomik bir kriz yaratmasa da kur, faiz, borsa ve dış ticaret üzerinde ciddi baskı oluşturarak makroekonomik kırılganlıkları artırır.

Sonuç olarak, ABD’de hükümet kapanması sadece bürokratik bir sorun değildir; Ekonomiyi yavaşlatır, Piyasaları sarsar, Küresel risk iştahını düşürür, ABD’nin siyasi güvenirliğine zarar verir. Şu anda 14. gününe giren federal hükümet kapanması, ABD ekonomisine yaklaşık 8–12 milyar dolar civarında GSYH kaybı, yüz binlerce federal çalışanın maaş alamamasına bağlı olarak tüketimde düşüş, kamu hizmetlerinde gecikmeler (vize, mahkeme, tarım ödemeleri, gümrük işlemleri) ve finansal piyasalarda belirsizlik ve güven kaybı şeklinde zararlar vermiş durumdadır.

Resmî veri açıklamalarının durması yatırımcıların karar almasını zorlaştırırken, ABD’nin siyasi işleyişine yönelik küresel güven de zedelenmektedir. Bu sürecin aşılması için en olası yol, Kongre’nin geçici bir fonlama yasası (Continuing Resolution) çıkararak hükümeti kısa süreliğine tekrar açmasıdır; ancak kalıcı çözüm için Demokratlar ile Cumhuriyetçilerin bütçe konusunda siyasi tavizler vererek anlaşmaya varması gerekmektedir. Eğer uzlaşma gecikirse, bu kapanma tarihin en uzunu olma yolunda ilerleyerek ekonomik ve politik maliyeti daha da artıracaktır.