Psikolojik destek, zorbalık yapan çocuğun davranışlarının temel nedenlerini çözerek, hem kendi iç dünyasında denge sağlamasına hem de çevresine daha olumlu bir şekilde katkıda bulunmasına olanak tanır.
Zorbalık, bir bireyin diğerine fiziksel, sözel veya duygusal yollarla “tekrarlayan şekilde” zarar vermesidir. Bu davranış genellikle gücün dengesiz olduğu durumlarda ortaya çıkar. Zorbalık, okul, oyun alanı veya sosyal medya gibi çeşitli ortamlarda yaşanabilir ve çocukların ruhsal, sosyal ve akademik gelişimini olumsuz etkileyebilir.
Her olumsuz davranış zorbalık olarak değerlendirilemez. Zorbalık ve olumsuz davranış arasında fark vardır. Bu farkları anlamak, durumu doğru değerlendirmek açısından önemlidir.
Bir çocuğun diğerine sinirlenip bağırması olumsuz bir davranıştır, ancak sürekli tekrarlanmıyorsa ya da belirli bir güç dengesizliğinden kaynaklanmıyorsa zorbalık değildir.
Her Davranış Zorbalık mıdır?
Olumsuz davranışlar, bireyin başka birine zarar verebilecek şekilde hareket etmesi veya olumsuz bir tutum sergilemesidir. Ancak bu davranış; Tek seferlik olabilir. Niyetsiz şekilde ortaya çıkabilir (örneğin, istemeden birinin duygularını incitmek). Güc dengesizliği içermeyebilir. Kötü niyet yerine yanlış anlaşılma veya kontrolsüz bir tepki sonucu olabilir.
Örneğin, bir çocuğun diğerine sinirlenip bağırması olumsuz bir davranıştır, ancak sürekli tekrarlanmıyorsa ya da belirli bir güç dengesizliğinden kaynaklanmıyorsa zorbalık değildir.
Zorbalık farklıdır. Zorbalığı olumsuz davranışlardan ayıran temel unsurlar şunlardır:
1. Tekrarlayıcı Olması: Zorbalık, tek seferlik değil, sürekli tekrar eden bir davranıştır. Örneğin, bir çocuğun sürekli olarak başka bir çocuğun fiziksel özellikleriyle alay etmesi.
2. Güç Dengesizliği: Zorbalık, genellikle bir güç dengesizliğini içerir. Daha güçlü olan taraf, zayıf olanı hedef alır.
3. Kasıtlı Olması: Zorbalık, zarar verme amacı güder. Örneğin, bir öğrencinin diğerinin çantasını sürekli saklaması veya sosyal medyada hedef alması.
4. Zarar Verme Niyeti: Zorbalık fiziksel, duygusal veya sosyal zarar vermeyi amaçlar.
Her olumsuz davranışı zorbalık olarak etiketlemek, çocukların yanlış anlaşılmasına ve gereksiz suçlanmasına neden olabilir. Bu nedenle, zorbalığı doğru tanımlamak ve bu doğrultuda adım atmak çok önemlidir.
Zorbalıkla Karşılaşıldığında Ne Yapılmalı?
Çocuğunuz zorbalığa uğruyorsa, aşağıdaki adımları izleyerek ona destek olabilirsiniz:
1. Çocuğunuzla İletişimi Güçlendirin
Çocuğunuzun yaşadıklarını paylaşması için onu cesaretlendirin. Sizinle duygularını paylaşabileceği güvenli bir ortam yaratın.
Duygularını yargılamadan dinleyin ve ona yanında olduğunuzu hissettirin.
"Sana bunu kim yaptı?" yerine "Neler yaşadığını anlatmak ister misin?" gibi anlaşılır sorular sorun.
Rahatsız edici bir durum yaşadığında, o durumun yanlış olma ihtimalini sorgulaması gerektiğini öğreterek sınırlarını belirlemesine yardımcı olun.
2. Zorbalığın Belirtilerini Tanıyın
Çocuklar her zaman zorbalığa uğradıklarını söylemezler. Dikkat edilmesi gereken işaretler şunlardır:
Okula gitmek istememe veya sık sık hastalık bahanesi üretme,
Düşük özgüven, içine kapanma veya agresif davranışlar,
Ani not düşüşleri, kaybolan eşyalar veya açıklanamayan fiziksel yaralanmalar.
3. Müdahale Edin
Zorbalık okulda gerçekleşiyorsa öğretmen, okul yönetimi veya rehberlik servisi ile iletişime geçin.
Siber zorbalık durumunda kanıtları (ekran görüntüleri gibi) saklayın ve sosyal medya platformlarına şikayet edin. Gerekirse hukuki yardım alın.
4. Çocuğunuza Kendisini Savunmasını Öğretin
Çocuğunuza zorbalığa karşı nasıl “hayır” diyeceğini ve gerektiğinde yardım istemekten çekinmemesi gerektiğini öğretin.
Sosyal becerilerini geliştirecek etkinliklere katılmasını teşvik ederek özgüvenini artırmaya çalışın.
5. Profesyonel Destek Alın
Zorbalığın çocuğunuz üzerindeki etkileri uzun vadeli olabilir. Kaygı, depresyon veya travma belirtileri varsa bir çocuk psikoloğundan destek alın.
Zorbalıkla Mücadele Yöntemleri
Çocuklarınıza başkalarına saygılı olmayı, empati yapmayı öğretin. Zorbalıkla karşılaştıklarında zorbalığa uğrayan kişiye destek olmaları gerektiğini vurgulayın. Zorbalığın ne olduğunu, etkilerini ve nasıl mücadele edilmesi gerektiğini çocuklarınıza anlatın.
Zorbalık, ihmal edilemeyecek kadar ciddi bir meseledir. Ancak olumsuz davranışın öncelikle zorbalık olup olmadığını doğru değerlendirmek ardından da çocuğunuzun yanında olmak çözüme yardımcı olacaktır. Sevgi dolu bir destek ve açık iletişim her zaman en güçlü araçlardır.
Ailelerin, zorbalık yapan ve mağdur çocukları okul dışında bir araya getirerek aralarındaki iletişimi güçlendirme ve sorunu çözme çabaları, iyi niyetli olsa da istenmeyen sonuçlar doğurabilir. Araştırmalar, bu tür yüzleşmelerin mağdur çocuk üzerinde ek stres ve travmaya yol açabileceğini göstermektedir.
Zorbalıkla Mücadelede Neler Yapılmamalı?
Yaşanılan zorbalık olayı aile içinde sürekli gündeme getirilip dramatize edildiğinde, çocuğun kendini daha da yetersiz ve stres altında hissetmesine yol açabilir. Araştırmalara göre, zorbalık durumuna aşırı duygusal tepkiler vermek ve dramatik anlatımlar, çocuğun kendine olan güvenini zedeleyebilir ve sorunu çözmek yerine daha karmaşık hale getirebilir (Smith & Sharp, 1994; Olweus, 1993). Bu nedenle, ailelerin sakin davranması, duygusal patlamalar yaşamadan çözüm odaklı olmaları önemlidir.
Ailelerin, zorbalık yapan ve mağdur çocukları okul dışında bir araya getirerek aralarındaki iletişimi güçlendirme ve sorunu çözme çabaları, iyi niyetli olsa da istenmeyen sonuçlar doğurabilir. Araştırmalar, bu tür yüzleşmelerin mağdur çocuk üzerinde ek stres ve travmaya yol açabileceğini göstermektedir. Ayrıca, zorbalık yapan çocuğun davranışlarını pekiştirme riski de bulunmaktadır.
Zorbalık Yapan Çocuğun Psikolojik Destek Alması Neden Gereklidir?
Zorbalık durumlarında profesyonel rehberlik almak ve yapılandırılmış müdahaleler gerekmektedir. Bu yaklaşım, sadece mağdur çocuklar için değil, aynı zamanda zorbalık yapan çocuklar için de geçerlidir. Zorbalık yapan çocukların davranışları, yalnızca mağdurları değil, kendilerini de olumsuz etkileyebilecek ciddi psikolojik temellere dayanabilir.
Zorbalık yapan çocuğun davranışlarının temelinde genellikle farklı nedenler yatar. Bu nedenler şunlar olabilir:
1. Duygusal Travma veya İhmal: Zorbalık yapan çocuklar, evde yaşadıkları şiddet veya ilgisizlik nedeniyle öfke ve çaresizliklerini yansıtıyor olabilirler.
2. Empati Eksikliği: Bu çocukların empati becerileri zayıf olabilir ve psikolojik destek bu beceriyi geliştirebilir.
3. Özgüven Problemleri: Düşük özgüvenlerini maskelemek için bu tür davranışlar sergileyebilirler.
4. Olumsuz Rol Modeller: Çevrelerinde gördükleri agresif davranışları model almış olabilirler.
Psikolojik destek, zorbalık yapan çocuğun davranışlarının temel nedenlerini çözerek, hem kendi iç dünyasında denge sağlamasına hem de çevresine daha olumlu bir şekilde katkıda bulunmasına olanak tanır.
Yorum Yazın