Bir intihal vakası

Araştırmasının kitaplaştırılmasına dair proje belirince Aynur Gürlemez Arı tezini savunduğu 2019 yılından günümüze aynı konuda güncel araştırmalar olup olmadığına yönelik yaptığı taramada eşine az rastlanır bir intihal örneği ile karşılaşıyor.

Akademi ve sanat çevrelerinde konuşulan ancak kamuoyuna henüz yansımamış bir intihal vakası…

Aynur Gürlemez Arı, Mart 2019 tarihinde Yıldız Teknik Üniversitesi, Sanat ve Tasarım Anabilim Dalı’nda Prof. Dr. Seza Sinanlar Uslu danışmanlığında, Türkiye’nin 1895-2017 yılları arasında Venedik Bienali’ne katılımını inceleyen ‘Venedik Bienali’nde Türkiye’ başlıklı doktora tezini başarıyla tamamlayarak doktor unvanını kazandı. Arı, Venedik Bienali'nin arşivini içeren Çağdaş Sanat Tarihi Arşivi’ni (ASAC: Archivio Storico delle ArtiContemporanee) yerinde, Venedik’te incelemek suretiyle elde ettiği arşiv belgelerini esas alarak tezini oluşturdu. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Venedik Bienali ile dolaylı yoldan kurulan ilk ilişkiyi gün yüzüne çıkaran tez, Türkiye’nin İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi öncülüğünde 1956, 1958 ve 1962’de gerçekleştirdiği Venedik Bienali sergilerini belgeleriyle ortaya sermesi açısından da hayli özgün bir nitelik taşıyor. Diğer yandan Aynur Gürlemez Arı’nın tezi Türkiye’deki modern ve çağdaş sanat üretiminin uluslararası alandaki kabulüne dair özgün bilgileri içermesi açısından da istisnai bir metin. Sonuç olarak özveriyle harcanan bir emek ile ortaya çıkan çalışma Türkiye’deki sanat tarihi alanına çok önemli bir katkı sunuyor. 

Aynur Gürlemez Arı’nın tezi SALT tarafından içinde bulunduğumuz yıl kitap olarak yayımlanacak. Araştırmasının kitaplaştırılmasına dair proje belirince Aynur Gürlemez Arı tezini savunduğu 2019 yılından günümüze aynı konuda güncel araştırmalar olup olmadığına yönelik yaptığı taramada eşine az rastlanır bir intihal örneği ile karşılaşıyor. Yüksek Öğretim Kurulu Türkiye’deki üniversitelerde yapılan yüksek lisans, doktora ve sanatta yeterlik tezlerini içeren bir veri tabanını kamuya açmış durumda. 

Aynur Gürlemez Arı’nın tez danışmanı Prof. Dr. Seza Sinanlar Uslu, intihalin detaylarına yer verdiği 83 sayfalık bir raporla Yıldız Teknik Üniversitesi’ndeki makamlara Nisan 2024’te intihal ihbarında bulunuyor.

İNTİHAL İHBARI

https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden bütün tezlere ulaşmak mümkün. Nitekim Aynur Gürlemez Arı da bu veri tabanı sayesinde Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde, Prof. Dr. Marcus Graf danışmanlığında “An Investigation On The Evolution Of Turkish Pavillion At Venice Art Biennale” isimli 853216 YÖK Tez Numaralı, İngilizce yazılmış bir sanatta yeterlilik tezine rastlıyor. 24 Ocak 2024 tarihinde savunulan tezin jürisinde danışman Prof. Dr. Marcus Graf’ın yanı sıra Prof. Dr. Gülveli Kaya, Doç. Dr. Burcu Ayan Ergen, Doç. Dr. Wieslaw Zaremba ve Doç. Dr. Devabil Kara yer alıyor.     

Aynur Gürlemez Arı’nın tez danışmanı Prof. Dr. Seza Sinanlar Uslu, intihalin detaylarına yer verdiği 83 sayfalık bir raporla Yıldız Teknik Üniversitesi’ndeki makamlara Nisan 2024’te intihal ihbarında bulunuyor. Raporda özetle şu tespitler yer alıyor: Kesintisiz şekilde blok olarak paragraf ve dizi cümlelerin tekrar edilmesi, asıl tezdeki Arı’ya dair özgün değerlendirmelerin doğrudan kullanılması, bölüm başlıklarının örtüşmesi, asıl tezde yer alan dipnotlardaki öznel ifadelerin birebir aynı şekilde kullanılması, 100’den fazla alıntı söz konusu olmasına karşın sadece 7 kere Aynur Gürlemez Arı’nın tezinin referans olarak gösterilmesi…

İhbara istinaden, Yıldız Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu konuyu incelemeye alıyor. Prof. Seza Sinanlar Uslu’nun raporunda detaylarıyla belirttiği intihal iddialarının doğru olduğunu, Aynur Gürlemez Arı’nın "Venedik Bienali'nde Türkiye" başlıklı tezinden akademik etiğe uymayacak oranda kaynak belirtilmeden, doğrudan metinlerin İngilizceye çevrilerek intihal edildiğini onaylayan kurul, etik ilkelere aykırı davranılmış olması sebebiyle idari işlemleri başlatıyor.

Prof. Dr. Marcus Graf danışmanlığındaki "An Investigation On The Evolution Of Turkish Pavillion At Venice Art Biennale" isimli tezin intihal suçu kapsamında değerlendirilmesi gerektiğine dair raporun en can alıcı tespiti ise şu: Aynur Gürlemez Arı’nın tezinde Venedik Bienali’nin arşivini barındıran Archivio Storico delle Arti Contemporanee’nin çevrimiçi veritabanındaki belgelere yönelik çok sayıda bağlantı adresi söz konusu. Kurumun geçtiğimiz senelerde sistemini değiştirmesi nedeniyle söz konusu bağlantı adresleri günümüzde işlevsiz durumda. Ocak 2024 tarihinde sunulan tezde ise Aynur Gürlemez Arı’nın tezindeki ‘ölmüş’ olan bağlantı adresleri belli ki güncellikleri kontrol edilmemiş bir halde yer alıyorlar. 

İntihal raporu Yıldız Teknik Üniversitesi tarafından Yükseköğretim Kurulu’na gönderiliyor ve Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Hukuk Müşavirliği Yıldız Teknik Üniversitesi’ne verdiği yanıtta "konuya ilişkin olarak 2547 sayılı Kanunun 54. ve devamı maddeleri uyarınca gerekli işlemlerin Yeditepe Üniversitesi Rektörlüğünce yapılması" gerektiğini bildiriyor. YÖK’ün yanıtı üzerine Yıldız Teknik Üniversitesi, Yeditepe Üniversitesi’ne başvuruda bulunuyor. Bununla birlikte edinilen bilgiye göre geçen 40 gün içerisinde Yeditepe Üniversitesi’nin yazışmayı yanıtlamadığı ve gerekli adımların atılıp atılmayacağı konusunda Yıldız Teknik Üniversitesi’ne cevap gelmediği söyleniyor.

Söz konusu intihal iddiasını, soruşturmayı ve idari makamlar arasında gerçekleşen yazışmaları bir kenara bırakalım… Tez danışmanının içine sinmiş olan, beş akademisyenin yer aldığı jüri tarafından başarılı kabul edilen ve doktora seviyesinin muadili sayılan sanatta yeterlilik tezinin özet kısmı şöyle:

Tez danışmanının ve jüri üyelerinin onaylamakta beis görmediği bu garip özetteki henüz ilk cümlede yapılmış vahim hatayı düzeltelim: Türkiye Venedik Bienali’ne ilk kez 1956 yılında katılmıştır.