Galileo Galilei Niçin Yargılandı?

İtalyan astronom, fizikçi, matematikçi ve filozof Galileo Galilei 1564 – 1642 yılları arasında yaşadı. Rahip olmak istediği halde babasını kıramadığından tıp okumak için girdiği Pisa Üniversitesinden matematik ve felsefe okuyarak mezun oldu. 1586’da yazdığı hidrostatik kitabıyla tanınmaya başladı. Matematikten güzel sanatlara, fizikten felsefeye kadar her alanla ilgilendi ve bu farklı alanlarda öğrendiklerinden sentezler çıkardı ve bilimin hemen her alanına katkı yapan makale ve kitaplar yazdı. Buluşları ve görüşleriyle Rönesans’ın temelini atan bilim insanları arasında en önde gelenler arasında kabul edilir.

Galilei, yeniçağın ve Rönesans döneminin insanıdır. Buna karşın tarihte geçişler öyle hemen sıcaktan soğuğa geçiş gibi aniden olmadığı için yaşadığı dönemde Avrupa’da hala ortaçağ etkileri ve kilisenin ciddi ağırlığı devam ediyordu. O dönemde Katolik kilisesi Aristoteles’in evren görüşüne yani dünyanın, evrenin merkezi olduğu görüşüne bağlılığını sürdürüyor, İncildeki açıklamaları da bu yönde yorumluyordu. Bu, yalnız kilisenin değil dönemin önde gelen çoğu bilim insanının da görüşüydü. Galileo Galilei, evrenin merkezinde dünyanın değil güneşin yer aldığını savundu. Bunu ondan önce Nicolaus Copernicus ve Tycho Brahe başta olmak üzere başka savunanlar çıkmış olsa da Galilei’nin anlattıkları çok daha yaygın ve büyük bir etki yarattı. Galilei’nin bu çok ses getiren yazıları İncil’de öngörüldüğü kabul edilen düzene ve dolayısıyla Tanrıya ve kiliseye karşı çıkma olarak yorumlandı. Galilei’nin güneş merkezli evren görüşünü açıkladığı yazıları Roma Engizisyon Mahkemesine verildi ve hakkında İncil’in, Katolik Kilisesinin görüşünden farklı biçimde yeniden yorumlanması ve bir anlamda Protestanlığın desteklenmesi suçlamasında bulunuldu.     

Papa, Galilei’yi engizisyondan kurtarmak için yeni bir makale yazmasını ve görüşlerini yumuşatmasını istedi. Galilei, kendisini destekleyen Papanın bu isteğine uyarak yeni bir makale yazdı. Ne var ki Galilei’nin bu yeni makalesi için bu kez de Papa’yı küçük düşürmeye çalıştığı yorumları yapıldı. Bunun üzerine Papa, Galilei’yi kaderine terk etti ve Galilei engizisyona çağırıldı. 

1633 yılında açıklanan engizisyon kararında düşüncelerinin İncil’e aykırı olduğu sonucuna varıldı ve bu suçu nedeniyle hapsedilmesine karar verildi. Hemen ertesinde hapis kararı, ev hapsine çevrildi ve Galilei yaşamının geri kalan bölümünü ev hapsinde geçirdi. Kararın bir başka önemli hükmüyle Galilei’nin yazdıklarının ve yazacaklarının yayınlanması yasaklandı.

Galilei davası, Giordano Bruno davası[i] ile birlikte bilim ve dini inancın en bilinen çatışmalarından birisi olarak kabul edilir. Galilei’nin görüşü aslında kendi yaşadığı döneme göre ilerici bir görüştü ama bugün için bir anlamı bulunmuyor. Bilim insanları orada durmadı, araştırmaya devam etti ve evrenin merkezi diye bir şey olmadığını ortaya koydular. Yaklaşık 14 milyar yıl önce büyük patlamayla (big bang) başlayan evrenin oluşumu devam ediyor. Son gözlemler yıldızların bizden giderek artan bir hızla uzaklaştığını gösteriyor. Buradan bakarsak dünya bize merkez gibi gelse de başka bir yıldızdan bakma şansımız olsaydı orası bize merkez gibi gelecekti. Bilgi arttıkça bilim gelişir, bilim geliştikçe eskiden doğruymuş gibi görünen görüşler de değişir. Bilim, gerçeği bulmak için uğraşır, bu çerçevede eskiden doğru sanılan bir bulgunun yerine daha doğru bir bulguya ulaşıldığında değişimi kabul eder. Önemli olan düşünebilme yetisi ve düşünceyi ifade edebilme özgürlüğünün varlığıdır.  

“Galileo Galilei modern doğa bilimlerinin babasıdır” diyor Albert Einstein. Buna karşın Galileo Galilei engizisyon mahkemesinde bilimsel çalışmaları ve bilime katkısı nedeniyle değil, yerleşik inanç ve kabullere karşı olan düşüncelerini açıkladığı için yargılandı. Aslında engizisyonun yargıladığı şey düşünce ve ifade özgürlüğüydü.

Galilei’nin o gün açıkladığı güneş merkezli evren görüşünün bugün eriştiğimiz bilim düzeyi çerçevesinde hiçbir geçerliliğinin olmaması önemli değildir. Önemli olan onun gerçeği arama çabası, yerleşik bir yanlışa karşı çıkma yolunda düşünce ve görüşlerini açıklamış olması ve yerleşik düzenin onun düşüncelerini açıklamasına karşı gösterdiği yasaklayıcı, mahkûm edici tepkidir. 

----