Sonuç olarak, Trump yönetimindeki ABD’nin bir taraftan Soğuk Savaş döneminde eski Sovyetler Birliğine karşı uygulamış olduğu çevreleme stratejisini Japonya, Güney Kore, Tayvan ve Avustralya başta olmak üzere bölgesel ortaklar ile Çin’e karşı uygulayacağı, teknolojik rekabet kapsamında araştırma ve geliştirmeye önem vererek hem ekonomik hem de çift kullanımlı madde ve nadir elementlere Çin’in erişimini kısıtlayarak ekonomik bir çevreleme doktrini ile de yeni bir Soğuk Savaş modelini uygulayacağı değerlendirilmektedir.
Trump yönetimindeki ABD’nin bir taraftan Soğuk Savaş döneminde eski Sovyetler Birliği’ne karşı uygulamış olduğu çevreleme stratejisini Japonya, Güney Kore, Tayvan ve Avustralya başta olmak üzere bölgesel ortaklar ile Çin’e karşı uygulayacağı, teknolojik rekabet kapsamında araştırma ve geliştirmeye önem vererek hem ekonomik hem de çift kullanımlı madde ve nadir elementlere Çin’in erişimini kısıtlayarak ekonomik bir çevreleme doktrini ile de yeni bir Soğuk Savaş modelini uygulayacağı değerlendirilmektedir.
ABD Başkanı Trump’ın 4 yıllık başkanlık döneminin yaklaşık sekizde biri geride kaldı, kaldı 3,5 yıl. Her ABD Balkanı döneminde yayımlanan yeni milli güvenlik strateji belgesi (National Security Strategy-NSS) henüz yayımlanmadı. Ancak, 2017 Yılı Trump’ın yayımladığı NSS’de, Trump Yönetiminin milli güvenlik stratejisinin, öncelikle Amerikan halkını korumak ve güç yoluyla barışı sağlamak stratejik vizyonu(1) aslında Trump’ın yeni dönemine de ışık tutmaktadır. Aynı belgede ABD’nin rekabet avantajımızı korumak için otonom teknolojiler, genler, yeni malzemeler, nanoteknoloji, ileri bilgi işlem teknolojileri ve yapay zekâ gibi ekonomik büyüme ve güvenlik açısından kritik olan yeni teknolojilere öncelik vereceği de vurgulanmıştı (:20) (2). Trump’ın kalan 3,5 yıllık döneminde Çin ve Rusya'nın Latin Amerika'daki artan etkisini, özellikle de nadir mineraller konusunda Çin ile mücadeleye girişeceği, aynı zamanda Trump, Rusya ile bir sıfırlama yaparak muhtemelen enerji, Arktik güvenliği ve terörle mücadelede iş birliğine giderek Rusya ile pragmatik bir diplomasi yürüterek Çin’i çevreleme stratejisi izleyeceği iddia edilmektedir.(3)
Trump bir taraftan Rusya-Ukrayna Savaşının sonlanması için çalışırken, diğer taraftan Biden Yönetiminden farklı olarak Ukrayna ile tartışmalı ve medyatik bir sürecin sonunda nadir element anlaşması da imzalamayı başarmıştır. Aşağıdaki resimde Ukrayna’nın nadir toprak elementleri haritası bulunmaktadır.
Kaynak: Rubryka (2025) (4)
Şekildeki sarı renkli grafit elektrikli arabaların pillerinde kullanılırken, yeşil renkle gösterilen lityum cep telefonlarında ve dizüstü bilgisayarlar dâhil geniş bir kullanım alanına sahiptir.
Anlaşmayı Ukrayna adına imzalayan Başbakan Yardımcısı Svyrydenko, anlaşmayla, kurulan ABD ile ortaklığın yüzde 50/ yüzde 50 oranında olduğunu ve bu anlaşma ile Ukrayna’ya yapılacak askeri yardımların garantiye alındığını da açıkladı. (5) Vergilius'a ait olduğu iddia edilen Latince bir deyiş olan "Ab uno disce omnes" yani “Birini bilirsen hepsini bilirsin” sözü, ABD’nin Ukrayna ile yapmış olduğu anlaşma modelini diğer devletler ile de uygulamaya sokması ihtimalîni güçlendirmektedir. Trump’ın müteakip dönemdeki uluslararası ilişkiler için yeni bir model olarak “Askeri yardım için mineraller” doktrini kavramı ile birlikte özellikle Latin Amerika ve Afrika olmak üzere dünya genelinde ABD desteğini kaynak çıkarma anlaşmalarına bağlayabileceği de iddia edilmektedir. (6)
Çin’e karşı Trump’ın başlattığı ekonomik sınırlamalar ise ABD-Çin rekabetinin askeri olmaktan ziyade ekonomik ve teknolojik alanlar ile nadir elementlerin imtiyaz haklarında süreceği algısını güçlendirmektedir. Bu kapsamda ABD-Çin rekabeti “Yeryüzünün en büyük şovu” olarak tasvir edilerek rekabetin teknoloji liderliği alanında süreceği savunulmaktadır. (7)
Realist teorisyenlere göre ise ABD-Çin rekabetini açıklarken “Thucydides tuzağı” kavramına atıf yapılmaktadır. Söz konusu kavram yükselen bir gücün statükocu hâkim güce meydan okuması karşısındaki belirsizlik ve korkunun getirdiği savaşa kadar uzanabilecek tehlikeli bir dinamiği açıklamakta kullanılmaktadır.
Sonuç olarak, Trump yönetimindeki ABD’nin bir taraftan Soğuk Savaş döneminde eski Sovyetler Birliğine karşı uygulamış olduğu çevreleme stratejisini Japonya, Güney Kore, Tayvan ve Avustralya başta olmak üzere bölgesel ortaklar ile Çin’e karşı uygulayacağı, teknolojik rekabet kapsamında araştırma ve geliştirmeye önem vererek hem ekonomik hem de çift kullanımlı madde ve nadir elementlere Çin’in erişimini kısıtlayarak ekonomik bir çevreleme doktrini ile de yeni bir Soğuk Savaş modelini uygulayacağı değerlendirilmektedir.
* Birini bilirsen hepsini bilirsin
------
1. The White House. (2017). National Security Strategy of the United States of America.
2. A.g.e..
3. Jahara Matisek ve James Farwell. (2025). Trump’s national security strategy: from Pax Americana to Pact Americana. The Strategist. https://www.aspistrategist.org.au/trumps-national-security-strategy-from-pax-americana-to-pact-americana/
4. Rubryka. (2025). Rare earth elements for peace: What you need to know about Ukraine's critical minerals. https://rubryka.com/en/article/ukraine-critical-minerals/
5. BBC News Türkçe. (2025). Ukrayna-ABD arasında imzalanan maden anlaşması hakkında neler biliniyor? https://www.bbc.com/turkce/articles/cp8yq497lvjo
6. Jahara Matisek ve James Farwell. (2025). Trump’s national security strategy: from Pax Americana to Pact Americana. The Strategist. https://www.aspistrategist.org.au/trumps-national-security-strategy-from-pax-americana-to-pact-americana/
7. Craig Allen. (2025). “The Greatest Show on Earth”: The US-China competition for technology leadership. Hinrich Foundation. https://www.hinrichfoundation.com/research/wp/trade-and-geopolitics/us-china-competition-for-technology-leadership/
.png)
Yorum Yazın