MENU
  • ÇEVİRİ
  • YORUM
  • YARGI KRİZİ
  • PİYASALAR
  • GÜNDEM
  • DÜNYA
  • EDİTÖRDEN
  • SPOR
  • KÖŞE YAZILARI
  • DOSYA>Seçimin Ardından
  • GENEL
  • KİTAP
  • DOSYA>Avrupa'nın Seçimi
  • DOSYA>Emekliler
  • YAZARLAR
  • FOTO GALERİ
  • WEB TV
  • ASTROLOJİ
  • RÜYA TABİRLERİ
  • HABER ARŞİVİ
  • YOL TRAFIK DURUMU
  • RÖPORTAJLAR
  • Künye
  • Gizlilik Politikası
  • E-Bülten
Yeni Arayış
Yeni Arayış
Yeni Arayış
  • ANA SAYFA
  • KÖŞE & YORUM YAZILARI
  • GÜNDEM
  • KATEGORİLER
    • SİYASET
    • EKONOMİ
    • DIŞ POLİTİKA
    • KÜLTÜR SANAT
    • HUKUK
    • TEKNOLOJİ
    • PSİKOLOJİ
    • FELSEFE
    • KENT
    • EDEBİYAT
    • SAĞLIK
    • ASTROLOJİ
    • GEZİ
    • SÖYLEŞİ
    • EKOLOJİ
    • MEDYA
    • EĞİTİM
  • KÜNYE & İLETİŞİM
Kapat

Gorky, Galentz, Manookian, Tutundjian, Zorthian

Ana SayfaGenelGorky, Galentz, Manookian, Tutundjian, Zorthian
Gorky, Galentz, Manookian, Tutundjian, Zorthian
25 Ağustos, 2024, Pazar 07:30
  • yazdıryorum yazfont küçültfont büyüt
Osman Erden
Osman Erden

Arshile Gorky, Harutyun Galentz, Arman Manookian, Leon Tutundjian, Jirayr Zorthian’ın eserlerinin yer alacağı bir sergi Türkiye’nin sanat tarihinde önemli bir boşluğu dolduracaktır. Türkiye’de bunu gerçekleştirecek bir sanat kurumu var mı bilinmez ama Ermeni Cemaati bunun inisiyatifini ele alabilir.

Osmanlı Devleti’nin uyguladığı etnik temizlik politikaları çerçevesinde 1915 yılında Anadolu’da gerçekleşen Büyük Felaket’i çocuk yaşlarda yaşamış, doğduğu toprakları geride bırakarak ilerleyen yıllarda başka coğrafyalarda isim sahibi olmuş Ermeni sanatçıların eserlerinden oluşacak bir sergi Türkiye’de gerçekleşebilir mi? 

Manug Vosdanig Adoyan, 1902 yılında Van’da, bugünkü ismi Dilkaya Köyü olan Khorkom’da doğdu. 1908 yılında babası Amerika’ya göç edince annesi ve kız kardeşi ile Khorkom’u terk edip Van’ın kent merkezine yerleştiler. Büyük Felaket yüzünden annesi ve kız kardeşi ile Erivan’a kaçmak durumunda kalan, burada annesini kıtlık yüzünden kaybedince kız kardeşi ile birlikte zorlu bir yolculukla (Batum-İstanbul) Amerika’ya, Boston’daki babasının yanına göç eden Manug Vosdanig Adoyan sanat eğitimi aldıktan sonra New York’a yerleşti. Çocuk yaşta yaşadığı travmaları geride bırakarak unutmak için sahte bir kimlik oluşturan Manug ismini Arshile Gorky olarak değiştirdi ve kendini ünlü Rus yazar Maksim Gorky’nin yakın akrabası olarak New York sanat ortamına tanıttı. İlerleyen yıllarda Amerika’daki sanat çevresinin önde gelen isimlerinden olan Gorky, Jackson Pollock ve Willem de Kooning ile birlikte soyut dışavurumculuk akımını şekillendiren sanatçılardan biri oldu. Gorky, çocuk yaşında geçirdiği ağır travma ve daha sonra yaşadığı çeşitli olayların etkisiyle 1948 yılında hayatına son verdi. Dilkaya günümüzde Van iline bağlı Edremit ilçesinin bir mahallesi. 2015 yılında Edremit Belediyesi Arshile Gorky anısına, sanatçının isminin üzerinde yer aldığı bir çeşmeyi hizmete soktu. Çeşmenin olduğu alana, Ermenice, Kürtçe, İngilizce ve Türkçe dört dilde ressamın biyografisinin yazılı olduğu bir tabela asıldı. 11 Eylül 2016’da Edremit Belediyesi’ne kayyum atandı. Kayyum yönetimi çeşmeye giden suyu iptal etti. Çeşmenin muslukları tahrip edildi. Bir süre sonra Gorky’nin biyografisinin bulunduğu tabela kaldırıldı.

Anadolu’yu terk etmek zorunda kalmış fakat Arshile Gorky kadar ün sahibi olamamış başka isimler de sanat tarihinde yer alıyor. Sivas’ın Gürun ilçesinde 27 Mart 1910 tarihinde doğan Harutyun Galentz Büyük Felaket esnasında babasını kaybetti. Annesi ve üç abisi ile birlikte Halep kentine göç etmek zorunda kaldı. Tıpkı Gorky'ninki gibi Galentz’in annesi de kıtlık nedeniyle hayatını kaybetti. 

Arshile Gorky, Sanatçı ve Annesi, 1926

ANADOLU'YU TERK ETMEK ZORUNDA KALANLAR…

Çocuk yaşta Büyük Felaket’i yaşamış, bu yüzden Anadolu’yu terk etmek zorunda kalmış fakat Arshile Gorky kadar ün sahibi olamamış başka isimler de sanat tarihinde yer alıyor.

Sivas’ın Gürun ilçesinde 27 Mart 1910 tarihinde doğan Harutyun Galentz Büyük Felaket esnasında babasını kaybetti. Annesi ve üç abisi ile birlikte Halep kentine göç etmek zorunda kaldı. Tıpkı Gorky’ninki gibi Galentz’in annesi de kıtlık nedeniyle hayatını kaybetti. Abileri ile birlikte Halep’teki yetimhanede yaşamak zorunda kalan Galentz buradaki bir rahibenin sayesinde resim sanatıyla tanıştı. 12 yaşında yetimhaneyi terk ederek Halep’te yaşayan sanatçı Onik Avetisyan’ın yanına girerek sanat eğitimi alan Galentz daha sonra kardeşleriyle birlikte Lübnan’ın Trablusşam kentine göç etti. Abilerinin işlettiği fotoğraf atölyesinde fotoğraf çekimleri için fon resimleri yapan Galentz 1929-1933 yılları arasında Fransız ressam Claude Michulet’nin öğrencisi olarak Beyrut Güzel Sanatlar Akademisi’ne devam etti ve mezun olduktan sonra, 1939 yılına kadar aynı okulda hocalık yaptı. 1938 yılında tanıştığı ressam Armine Paronyan ile 1943 yılında evlenen Galentz 1946 yılında Erivan’a yerleşti. Yaşadığı dönemde Ermenistan’ın önde gelen sanatçılarından olan Galentz’e 1967 yılındaki ölümünün ardından Ermenistan Cumhuriyeti Devlet Ödülü layık görüldü. Sanatçının Erivan’daki evi günümüzde müze olarak ziyaretçi kabul ediyor.

Harunt Galenkyan, Ölüdoğa, 1960

1904 yılında İstanbul’da doğan Arman Manookian 1920 yılında Amerika’ya göç etti. Rhode Island Tasarım Okulu’nda eğitim gören sanatçı daha sonra Art Students League of New York’a devam etti. 1923 yılında deniz kuvvetlerine katıldı. 1927 yılında Hawaii’de görevdeyken ordudan istifa ederek adaya yerleşen Manookian, 1931 yılında, 27 yaşındayken intihar etti. Yaptığı resimler her ne kadar Paul Gauguin’i anımsatsa da ‘Hawaii'nin Van Gogh’u olarak anılan sanatçıdan günümüze 31 eser kaldı. Bu eserlerin çoğu sanatçının Hawaii’ye yerleştiği yıl olan 1927’de açılan Honolulu Museum of Art’ın koleksiyonunda olmak üzere hepsi Hawaii’de bulunuyor. 2009 yılında Hawaii Eyaleti Ermeni Soykırımı’nı tanıdığına dair aldığı kararın metninde Manookian’a değinerek Hawaii ile Ermeni toplumunun ilişkilerinin sanatçının Hawaii'ye gelmesiyle başladığını belirtti. Sanat tarihçisi John Seed Arman Manookian’ın kısa bir biyografisini yayınladı. İlgilenenler Seed'in kaleme aldığı biyografiye ve 2022 yılında sanatçı hakkında verdiği konferansın görüntü kaydına http://www.johnseed.com adresinden ulaşabilirler. 

Amasya doğumlu Leon Tutundjian (1905-1968), Kütahya doğumlu Jirayr Zorthian (1911-2004) 1915 yılında, çocuk yaşta Büyük Felaket’i yaşamış diğer bilinen Ermeni sanatçıların arasında geliyor. Arshile Gorky, Harutyun Galentz, Arman Manookian, Leon Tutundjian, Jirayr Zorthian’ın eserlerinin yer alacağı bir sergi Türkiye’nin sanat tarihinde önemli bir boşluğu dolduracaktır. Türkiye’de bunu gerçekleştirecek bir sanat kurumu var mı bilinmez ama Ermeni Cemaati bunun inisiyatifini ele alabilir.

*Bu metin 2015 yılında Istanbul Art News’da yayınlanan yazının genişletilmiş ve güncellenmiş uyarlamasıdır.

Yazarlar sayfasını izyeret ettiniz mi?

Yorum Yazın

Osman Erden
    Osman Erden

    Bizi Takip Edin
    Facebook
    X (Twitter)
    Instagram
    Linkedin
    Mastodon
    Bluesky
    Köşe Yazarları
    Eser Karakaş
    Eser Karakaş 30 Haziran davası üzerinden ülkenin makus talihi
    Yüksel Işık
    Yüksel Işık Kaosun karşısında, umudun yanında 
    Murat Kartalkaya
    Murat Kartalkaya Azgın küresel iştah!
    Serap Mumcu
    Serap Mumcu Venedik’in son maskesi: Bezos’un Düğünü, kentin geleceği ve gerçek sahipleri
    Hasan Bülent Kahraman
    Hasan Bülent Kahraman 27 Mayıs 1960 Darbesine Yeni Bakışlar (3)
    Reha Çamuroğlu
    Reha Çamuroğlu Yine mi CHP?
    Turgay Bozoğlu
    Turgay Bozoğlu Zenginliğin illüzyonu 
    Murat Aksoy
    Murat Aksoy Kılıçdaroğlu CHP’yi “devlet”le barıştırmak istiyor olabilir mi?
    Fahri Bakırcı
    Fahri Bakırcı CHP’de parti disiplini üzerine
    Başak Yağmur Eray
    Başak Yağmur Eray Butlan, hırs ve meşruiyet: Bir siyasi müdahale anatomisi
    Bahattin Yücel
    Bahattin Yücel Bölgedeki gelişmeler ve CHP üzerindeki baskı
    Buse Ayazma
    Buse Ayazma Ama kafası nasıl güzel (!)
    Burak Can Çelik
    Burak Can Çelik Hindistan’ın Orta Doğu’daki diplomatik yükselişi
    Tunay Şendal
    Tunay Şendal Muhalefetin ontolojik ve pratik rolü
    Çağatay Arslan
    Çağatay Arslan Yolda olmak: Türkiye’den İsveç’e bisikletin sosyolojisi
    Bilal Sambur
    Bilal Sambur Düşünmek olarak ‘din’
    Bahar Akpınar
    Bahar Akpınar Dante bugün Türkiye’de olsaydı: Cehennem katmanları ve Araf’ta bekleyenler
    Tuğba Arslan
    Tuğba Arslan Yaşar Kemal’in Anadolu sarısı
    Bekir Ağırsoy
    Bekir Ağırsoy Deneme türünün doğuşu - Montaigne'in hikayesi
    Gülseren Aydın
    Gülseren Aydın Bir beyitin gölgesinde
    Devrim Barış Çelik
    Devrim Barış Çelik Genel başkanlık makamı ve siyasal terbiye üzerine
    Betül Özdemir Güran
    Betül Özdemir Güran Olumlama yap senin de olsun
    Tuğba Yıldırım
    Tuğba Yıldırım Büyükada’nın iki yüzü: Huzurun gölgesinde kalabalık
    SON GELİŞMELER
    İhraç edilen teğmenlerin avukatlardan açıklama
    İhraç edilen teğmenlerin avukatlardan açıklama
    Saadet Partisi Genel Başkanı Mahmut Arıkan, Yalova'da tersane işçileriyle bir araya geldi
    Saadet Partisi Genel Başkanı Mahmut Arıkan, Yalova'da tersane işçileriyle bir araya geldi
    MSB kararını açıkladı: Teğmenler TSK'dan ihraç edildi
    MSB kararını açıkladı: Teğmenler TSK'dan ihraç edildi
    DEM Parti İmralı Heyeti’nden Pervin Buldan, DTK Eş Başkanı Leyla Güven’i cezaevinde ziyaret etti
    DEM Parti İmralı Heyeti’nden Pervin Buldan, DTK Eş Başkanı Leyla Güven’i cezaevinde ziyaret etti
    instagram gel gel
    Yeni Arayış
    KünyeGizlilik PolitikasıE-BültenRSSSitemapSitene EkleArşiv
    SOSYAL MEDYA BAĞLANTILARI
    FACEBOOKTWITTERINSTAGRAMLINKEDIN

    Yeni Arayış | Onemsoft Haber Yazılımı