MENU
  • ÇEVİRİ
  • YORUM
  • YARGI KRİZİ
  • PİYASALAR
  • GÜNDEM
  • DÜNYA
  • EDİTÖRDEN
  • SPOR
  • KÖŞE YAZILARI
  • DOSYA>Seçimin Ardından
  • GENEL
  • KİTAP
  • DOSYA>Avrupa'nın Seçimi
  • DOSYA>Emekliler
  • YAZARLAR
  • FOTO GALERİ
  • WEB TV
  • ASTROLOJİ
  • RÜYA TABİRLERİ
  • HABER ARŞİVİ
  • YOL TRAFIK DURUMU
  • RÖPORTAJLAR
  • Künye
  • Gizlilik Politikası
  • E-Bülten
Yeni Arayış
Yeni Arayış
Yeni Arayış
  • ANA SAYFA
  • KÖŞE & YORUM YAZILARI
  • GÜNDEM
  • KATEGORİLER
    • SİYASET
    • EKONOMİ
    • DIŞ POLİTİKA
    • KÜLTÜR SANAT
    • HUKUK
    • TEKNOLOJİ
    • PSİKOLOJİ
    • FELSEFE
    • KENT
    • EDEBİYAT
    • SAĞLIK
    • ASTROLOJİ
    • GEZİ
    • SÖYLEŞİ
    • EKOLOJİ
    • MEDYA
    • EĞİTİM
  • KÜNYE & İLETİŞİM
Kapat

Kırgızistan’ın jeopolitik yol ayrımı

Ana SayfaDiş Poli̇ti̇kaKırgızistan’ın jeopolitik yol ayrımı
Kırgızistan’ın jeopolitik yol ayrımı

Aytmatov’un ülkesinde dağlar konuşmaz; ama tarihe şahitlik eder. Şimdi o şahitliğe kulak verme, ve yeni bir anlatı yazma zamanıdır.

23 Mayıs, 2025, Cuma 03:10
  • yazdıryorum yazfont küçültfont büyüt
Ali Kılıç
Ali Kılıç

Kırgızistan, eğer bir gün kendi “asra bedel gününü” yaşamak istiyorsa, önce hafızasını korumalı, sonra da özgün bir kalkınma vizyonunu inşa etmelidir. Bu vizyonun temelinde demokrasi, eğitimde reform ve bölgesel işbirliğine dayalı bir dış politika olmalıdır. Ne tamamen Moskova’nın uydusu, ne de yalnızca bir Batı vitrini…

Yüzünü Tanrı Dağları’na yaslamış, elleri Issık Gölü’nün ılık sularında geçmişiyle konuşan, geleceğiyle hesaplaşan bir ülke: Kırgızistan. Dışarıdan bakıldığında mütevazı bir Orta Asya cumhuriyeti; ancak içeriden hissedildiğinde bir ruh iklimi, bir vicdan coğrafyasıdır. Tıpkı o ülkenin büyük ozanı Cengiz Aytmatov gibi… 

Bişkek sokaklarında dolaşırken, aklımda bir yanda Tanrı Dağları’nın görkemi, öte yanda Issık Gölü’nün sonsuz maviliği canlanıyor. Bu kadim coğrafyanın ruhunu kelimelere döken büyük anlatıcılar geliyor gözümün önüne. Manas Destanı’nın efsanevi sözcüsü Sayakbai Karalayev’in güçlü sesi, yüzyılların derinliklerinden yükselirken, Cengiz Aytmatov’un satırlarında bu toprakların acısı, umudu ve insanı bir nakış gibi işleniyor. Sanki her sokak, her bakış, her rüzgâr onların anlattıklarını fısıldıyor.

Aytmatov, yalnızca büyük bir edebiyatçı değil, aynı zamanda Kırgız halkının içsel belleğini taşımış bir düşünce adamıydı. “Gün Olur Asra Bedel” romanında anlatılan mankurt metaforu, bugün de bölgesel strateji analizlerine ışık tutabilecek bir uyarı niteliğindedir. Hafızasını kaybeden insanın, köklerinden koparılan toplumun nasıl teslim alınabileceğini anlatan bu evrensel anlatı, Kırgızistan’ın bugünkü yolculuğuna dair de güçlü bir eleştirel bakış sunar. 

RUSYA GERÇEĞİ: BAĞIMLILIKTAN KURTULAMAYAN YARIM BAĞIMSIZLIK

Kırgızistan’ın Sovyet sonrası bağımsızlık serüveni, tam anlamıyla bir “post-imparatorluk” travmasıdır. Bugün dahi ekonomik yardımlar, işçi göçleri ve güvenlik işbirlikleri bağlamında Rusya’nın ağır gölgesi ülkenin üzerine düşmekte. Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ) ve Avrasya Ekonomik Birliği üyelikleri, Kırgızistan’ın Moskova merkezli bir güvenlik ve ekonomi şemsiyesi altında tutulduğunun somut göstergesidir.

Ancak bu bağlılık, çoğu zaman halkın iradesiyle çelişen bir tablo ortaya koymaktadır. Ukrayna savaşı sonrası değişen küresel güç dengeleri, Kırgız toplumunun bir kesiminde Rusya’ya karşı mesafe arayışını da beraberinde getirmiştir. Kremlin’in bölgesel hamilik iddiası, yeni nesil Kırgızistanlılar nezdinde sorgulanır hale gelmiştir. Bugün Bişkek sokaklarında konuşulanlar ile resmi diplomatik söylemler arasındaki uçurum giderek büyümektedir.

TÜRKİYE VE AB PERSPEKTİFİ: FIRSATLAR VE TEREDDÜTLER

Türkiye, 1991’den bu yana “akraba topluluklarla dayanışma” ekseninde Kırgızistan’a büyük yatırımlar yaptı. Eğitim, kültür, sağlık ve ticaret alanlarında kurulan köprüler sayesinde Türkiye, halk nezdinde saygı uyandıran bir ortak konumundadır. Ancak diplomatik düzeyde zaman zaman yaşanan gelgitler, bu olumlu algının stratejik sonuçlara dönüşmesini engellemektedir.

Avrupa Birliği ise Kırgızistan’ı “Orta Asya’daki demokratik deney” olarak tanımlasa da, siyasi istikrarsızlık ve yolsuzluk sorunları nedeniyle temkinli bir tutum izlemektedir. Geçtiğimiz ay Semerkand’da düzenlenen AB-Orta Asya Zirvesi ile birlikte Avrupa, bölgedeki yeni denge arayışının bir parçası olma iradesi gösterdi. Ancak bu ilgi, henüz Kırgızistan’ın iç siyasal mimarisinde güçlü bir etkide bulunabilmiş değil.

AYTMATOV’UN MİRASIYLA GELECEĞİ OKUMAK

Bugün Kırgızistan, Çin’in ekonomik baskısı, Rusya’nın siyasal etkisi ve Batı’nın ihtiyatlı yaklaşımı arasında sıkışmış bir ülkedir. Ancak halkı hâlâ Tanrı Dağları gibi dimdik ve suskun. Çözüm, ne bütünüyle Batı’dan ne de doğrudan ithal edilecek bir modelden geçiyor. Çözüm, Aytmatov’un bıraktığı izleri yeniden okumaktan, o izleri çağdaş bir kalkınma ve kimlik politikasıyla buluşturmaktan geçiyor.

Kırgızistan, eğer bir gün kendi “asra bedel gününü” yaşamak istiyorsa, önce hafızasını korumalı, sonra da özgün bir kalkınma vizyonunu inşa etmelidir. Bu vizyonun temelinde demokrasi, eğitimde reform ve bölgesel işbirliğine dayalı bir dış politika olmalıdır. Ne tamamen Moskova’nın uydusu, ne de yalnızca bir Batı vitrini…

Aytmatov’un ülkesinde dağlar konuşmaz; ama tarihe şahitlik eder. Şimdi o şahitliğe kulak verme, ve yeni bir anlatı yazma zamanıdır.

  • Tiran’da sahne kuruldu: Peki oyunun senaryosu nerede? Tiran’da sahne kuruldu: Peki oyunun senaryosu nerede?
Yazarlar sayfasını izyeret ettiniz mi?
KırgızistanCengiz AytmatovIssık Gölü

Yorumlar

yorum avatar

Kaleminize sağlık...

Ali Rıza Avcı

23-05-2025 22:45

Yorum Yazın

Ali Kılıç
Ali Kılıç

Bizi Takip Edin
Facebook
X (Twitter)
Instagram
Linkedin
Mastodon
Bluesky
Köşe Yazarları
Çağatay Arslan
Çağatay Arslan Yeliz’in top atışları: Soğuk Savaş’tan kalma ucuz taktikler
Reha Çamuroğlu
Reha Çamuroğlu İktidar medyası 
Bilal Sambur
Bilal Sambur Kabilecilikle barış olur mu?
Korhan Gümüş
Korhan Gümüş Çelik Gülersoy’un sıra dışı kamusal alan deneyimi 
Bekir Ağırsoy
Bekir Ağırsoy Venüs'e bakmak Zühre'yi görmek
Murat Aksoy
Murat Aksoy Top şimdi iktidarın sahasında
İlter Turan
İlter Turan Aşırı seçkin üretimi sorun yaratabilir
Hakan Tahmaz
Hakan Tahmaz PKK’nın silah bırakması ve feshi: Siyasetin gerekleri, toplumsal beklentiler
Fatih Öztürk
Fatih Öztürk Yargısal Aktivizm: Yargı eliyle siyaseti şekillendirirken Robert Justin Lipkin’i okumak ve Ran Hirschl’i dinlemek
Serap Mumcu
Serap Mumcu Yunan Sanatı’na giriş
Nazlı Akyüz
Nazlı Akyüz Bir koridordan fazlası: Zengezur hattında Rusya-Azerbaycan gerilimi
Erdem Bağcı
Erdem Bağcı 2025 yıl sonu için beklenen riskler
Burcu Ağca Karakaya
Burcu Ağca Karakaya PISA 2025 ile Eğitimin yeni rotası: İklim okuryazarlığı ve geleceğin sorumlu vatandaşları
Betül Özdemir Güran
Betül Özdemir Güran Büyüyünce ne olacaktın
Mehmet Akif Koç
Mehmet Akif Koç Modern İran nesrinin sosyalist-Türk öncüsü: Gulam-Hüseyin Sâedî
SON GELİŞMELER
İhraç edilen teğmenlerin avukatlardan açıklama
İhraç edilen teğmenlerin avukatlardan açıklama
Saadet Partisi Genel Başkanı Mahmut Arıkan, Yalova'da tersane işçileriyle bir araya geldi
Saadet Partisi Genel Başkanı Mahmut Arıkan, Yalova'da tersane işçileriyle bir araya geldi
MSB kararını açıkladı: Teğmenler TSK'dan ihraç edildi
MSB kararını açıkladı: Teğmenler TSK'dan ihraç edildi
DEM Parti İmralı Heyeti’nden Pervin Buldan, DTK Eş Başkanı Leyla Güven’i cezaevinde ziyaret etti
DEM Parti İmralı Heyeti’nden Pervin Buldan, DTK Eş Başkanı Leyla Güven’i cezaevinde ziyaret etti
instagram gel gel
Yeni Arayış
KünyeGizlilik PolitikasıE-BültenRSSSitemapSitene EkleArşiv
SOSYAL MEDYA BAĞLANTILARI
FACEBOOKTWITTERINSTAGRAMLINKEDIN

Yeni Arayış | Onemsoft Haber Yazılımı