Hollanda’da liberal solun başarısı: D66 ve Rob Jetten

Avrupa siyasetini takip etmenin Türkiye siyasetine nazaran daha zevkli olduğu kanaatindeyim. Son dönemde Avrupa, İrlanda ve Hollanda genel seçimlerini atlattı. Bu seçimler bir de benim desteklediğim adaylar lehine sonuçlanınca böyle bir yazı yazmak istedim. 

Avrupa siyasetinin Türkiye siyasetine nazaran daha zevkli olduğunu düşünme nedenlerim siyasetçilerin trend olacak ve mizah kalitesi yüksek videolar üretmesi, çok farklı ideolojileri ve görüşleri temsil eden siyasi partilerin bulunması ve oradaki siyasetindeki aktörlerin çoğunlukla farklı görüşlerden çıkması olabilir. Türkiye’ye baktığımızda ise en az dört veya beş tane farklı milliyetçi ve muhafazakar parti çoğunlukla kendi aralarında yarışıyor ve iddialı sayabileceğim iki tane sol parti var ki bu iki sol partinin birisi zaten klasik bir sosyal demokrat anlayışa sahip diğeri ise Avrupa yeşilleri kimliğine bürünmek istiyor ama mevcut coğrafi sorunlardan dolayı azınlık partisi olmak ve avrupa yeşilleri gibi bir kimliğe bürünmek arasında gidip geliyor.

Son dönemlerde Hollanda’da dikkatimi çeken bir parti vardı o da Demokratlar 66 (D66) partisiydi. Bu parti dünyadaki diğer liberal partilere benzemiyor, sosyal ve siyasi açıdan liberal ve bireyin özgürlüğünü ön plana çıkaran politikalar benimsiyor; öte yandan klasik liberal partiler gibi ekonomide popülist politikalardan ziyade daha reel vaatleri halka sunuyor. Bunun yanı sıra, klasik liberal partiler Filistin-İsrail meselesinde göz bile kırpmadan İsrail’den yana tarafını belli ederken D66 siyasetçileri adeta Pro-Filistinci diyebileceğimiz bir siyasi diskur sahipleniyor. Bu saydıklarımla da sınırlı kalmayıp farklı kimliklerin kamusal alanda bir arada yaşamasını yani diğer bi tabirle çokkültürcülüğü savunuyor. Sadece Rob Jetten değil, bu partinin diğer siyasetçileri ve önceki liderleri de aslında benim ideal dünyamı yansıtıyor. 

​D66, 2025 Hollanda genel seçimlerinde beklenmedik bir yükseliş ile %17 oranında oy aldı ve Hollanda Temsilciler Meclisi’nde 26 koltuğa sahip oldu. Önceki 2021’de Sigrid Kaag liderliğinde 24 koltuğa sahipken 2023 seçimlerinde sert bi düşüş yaşadılar ve sadece 9 koltuğa sahip olmuşlardı. Bu düşüşten sonra D66’nın en azından ilk seçimlerde bu kadar fazla oy alıp birinci parti olması beklenmiyordu ama bir etken gözardı edilmemeli bu da D66’nın genç, çalışkan, liberal solcu ve eşcinsel lideri ve Hollanda’nın muhtemel başbakanı Rob Jetten.

​Rob Jetten’den önce aslında biraz 2021 seçimlerinde partinin 24 koltuklu seçim başarısından bahsetmek istiyorum burada da kuşkusuz en büyük pay Filistin lehine söylemleri ile ünlenmiş ve Filistin bir bireyin eşi olan Sigrid Kaag’a ait. Kaag, partinin kaderini geldiği andan itibaren değiştirmeye başlamış ve 2021 seçimlerinde partinin oylarının sıçramasına vesile olmuştu. Fakat Kaag’ın eşinin Filistinli olması, kendisinin keskin bir şekilde Filistin destekçisi olması ve kadın olmasından ötürü Hollanda’da son birkaç seçimin favorisi olan Aşırı Sağ PVV’nin kötü söylemlerine ve hedef göstermelerine kurban oldu. 2021 seçimleri sonrasında da aşırı sağ’ın bu toksik diskuruna dayanamayıp istifa etmişti. Kaag’dan sonra ise D66’nın başına genç ve dinamik Rob Jetten geçti ve Hollanda siyasetini değiştirecek adımlar atmaya başladı.

​Jetten’in başarısında elbette birçok faktör var ama en çok öne çıkan kesinlikle TikTok içerikleri. Ülkemizde birkaç siyasetçi haricinde pek rastlamasak da Avrupalı siyasetçiler dikey formatta kısa süreli videolar çekmeye inanılmaz önem veriyorlar. Çünkü gazeteler, hatta e-gazeteler, televizyon haberleri gibi iletişim araçları günümüzde geleneksel sayılabilecek iletişim araçları haline geldi. Yoğun yaşatılarımızdan dolayı azalan dikkat sürelerimiz ise bu geleneksel iletişim araçlarını tercih etmemize mani oluyor işin doğrusu. Bu yüzden insanlar vakitlerinin büyük bir kısmını daha çok İnstagram Reels, YouTube Shorts veya TikTok gibi dikey formatlı kısa videolar izleyerek harcıyorlar; dahası, geleneksel yazılı iletişim organlarını tüketmek yerine daha çok X uygulaması üzerinden paylaşılan postları takip etmeyi tercih ediyoruz. Aşırı sağ bu yeni iletişim araçlarını çok iyi kullanırken, sol ve liberaller bu araçları kullanmayı ihmal ediyorlardı. 

​Jetten ise merkez solda konumlanıp bu ihmalkarlığı yapmayan siyasetçilerden bir tanesi. Bir süredir ben de Jetten’in kişisel hesaplarını takip ediyorum ve açıkçası siyasi propagandası ve seçim kampanyasını yürütmek haricinde çok da eğlenceli videolar ürettiğini söyleyebilirim. Seçim vaatlerini, başa gelirse yapacaklarını, politikalarını bu sosyal platformları üzerinden kitlelere beyan ediyor ve görüldüğü üzere başardı da. Jetten bize bi kere daha yeni iletişim stratejileri ve araçlarının kullanımının ne kadar önemli olduğunu da göstermiş oldu aslında. Aşırı sağ’ın yükselişi ancak böyle engellenebilir veya yavaşlatılabilir.

​Jetten’in başarısının sırlarından bir tanesi de aslında doğru bir ortamda doğru siyasi ve politik stratejileri izleyerek onlara göre vaat vermek. D66 ve Jetten ne aşırı sağ ve aşırı sol gibi bireylerin özgürlüklerini kısıtlayabilecek ve kişilerin karar almasına set çekebilecek kısıtlayıcı devlet politikalarını savunuyor ne de VVD veya klasik liberal anlayışın buyurduğu popülist ne olursa olsun Hollanda ekonomisinin salt piyasa koşullarına bırakılması gerektiğini savunuyor. Zaten Hollanda hala liberal kültürün ve liberal partilerin güçlü olduğu ülkelerden bir tanesi ve böyle bir konjontürde D66 ve Jetten sadece liberal değerleri savunmakla kalmayıp ekonomik açıdan da orta-alt ve alt kesimin ezilmeyip daha refah içerisinde yaşayabilecekleri ve fırsat eşitliklerinin önplana çıktığı bir model savunuyor ve vaat ediyor. Bu strateji ise Hollanda halkının geniş bir kısmının desteğini almasına sebep oldu. 

​Sonuç olarak, D66 ve Jetten 2023 seçimlerinde yaşadıkları hezimeti atlatıp, doğru iletişim stratejileri ve politika üretimi ile bu enkazın altından çıkıp Hollanda’da seçimleri birinci bitirmeyi bildiler. Açıkçası ideolojik olarak Dünya’da en yakın olduğum partilerden biri D66 olduğu için Jetten’in başbakan olduğu bir senoryada Hollanda’da neler olacağını merak ediyorum. Jetten’in kazanması ve başbakan olma ihtimali de Hollanda siyasetini daha yakından takip etmem için bir bahane olacak işin doğrusu. Eşcinsel, liberal solcu, genç ve çalışkan Rob Jetten umarım biz de böyle siyasetçileri ileride ülkemizde ana aktör olarak görürüz.

​

​