Merkezi otoriteyi, onun büyük gücünü kullanarak, yerel demokrasiyi, onun temsilcilerini, siyasi davalarla etkisizleştirmek, siyasi hayatını engellemek günümüz demokrasisine vurulmuş en büyük darbedir.
Dünya siyaset tarihinde iktidar derebeyler, din adamları ve krallardan sonra nihayet 19.Yüzyıldan itibaren dünyayı yakıp kavuran milliyetçilik akımının etkisiyle, sınırları sıkı sıkıya çizilmiş ve korunmakta olan ulus devletlere geçti. Bu ulus devletlerin ezici çoğunluğu cumhuriyetler şeklinde vücut buldu ve bazı rötuşlarla varlıklarını devam ettirmekteler. Bu rötuşların en önemlisi hiç şüphesiz ki demokrasidir. Demokrasi talebi önü alınamaz bir nehir gibi akmıştır ve akmakya devam etmektedir. Çünkü ulus devletlerin temsili demokrasileri ve meclisleri, sürekli artarak devam eden insan hakları isteklerini ve ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz kalmıştır. 20. Yüzyılın dünya savaşlarının arasına sıkışmış vaziyette, Sosyalizmin değişik formlarda ve isimlerde, bir ekonomik ve sosyal yönetim şekli olarak ortaya çıkması da çözüm olmamıştır. Kendisini demokrasi değil, demokratik olarak tanımlayan bu yapılar, yüzyılın sonuna doğru zayıflayarak çare olmaktan çıkmıştır. Neo sosyalizm arayışları sürmektedir.
20.Yüzyılın ortalarından itibaren demokrasi arayışları, merkezi yönetimlerin ve parlamentoların sorunları çözmekteki yetersizlikleriyle birlikte yerele, yerel demokrasiye yönelmiş durumdadır. Küreselleşme beraberinde yerelin önemini getirmiştir. Başta internet olmak üzere teknolojik gelişmeler, ulaşımın ve iletişimin giderek gelişmesi dünyayı giderek o “küçük köy” haline getirmektedir. Küresellik ile yerelliğin birbiriyle çeliştiği tezine katılmıyorum. Esas mesele “değerler” üstündendir. Üstelik küreselleşmenin etkileri değişik coğrafyalarda değişik etkiler yaratabilir.
Avrupa merkezli sosyal devlet kavramı, halkı yönetime daha fazla ortak etmeden ona daha fazla yardım, olanak, yatırım vaat eder. İnsanların bireysel ve toplumsal ihtiyaçlarına cevap vermek üzere daha fazla sağlık yardımı, sosyalleşme, eğitim olanakları, azınlık hakları sunan sistem bunu en çok yerelde, kentlerde belediyeler vasıtasıyla yapar. Yerelin önem kazanması beraberinde yerel demokrasiyi güçlendirir. Özellikle halkın yönetime katılımının en mümkün olduğu yerel demokrasi günümüzde gerçek ve yegane demokrasi olarak karşımızdadır. Dünya çapında Yerel Gündem 21 girişimi, Avrupa Parlamentosunun yerel yönetim özerklik şartı gibi gelişmeler, anlı şanlı merkezi yönetimleri ve onların parlamentolarını zorlamaktadır.
Hiçbir sosyolojik gelişme aynı ivmeyle artarak devam etmez. Dolayısıyla itirazlar, sürtünme ortamları, tezler, anti tezler ortaya çıkar ve alternatifler oluşur. Son on yıllarda yaşanan global ekonomik krizler, kriz yaratarak varlığını sürdüren ve bundan maksimum yararlanan Kapitalizmin vahşi genlerine dönüşünü arttırmıştır. Özellikle savaş sanayi hiç ara vermeden hızla çalışmaktadır. Küreselleşmenin ivmelendiği dönemin hemen ardından, mevcut dünya düzenini devam ettirecek şekilde, güçlü liderler, güçlü merkezi yönetimler, vatan, millet, din söylemleri tezgahın üstünde yerini almıştır. Çıkarları kesişen ülkeler ve onların liderleri, olanı biteni sadece izleyerek pozisyon almakta, elini taşın altına koymamaktadır. En son ülke GSMH’larının %5 gibi devasa payını savunma (silahlanma) harcamalarına ayırma kararının çıktığı NATO toplantısında tek aykırı sesi İspanya’daki azınlık sol koalisyon çıkarmıştır ve şimdi bu fikri (şartı) masaya getiren Trump ile aralarını düzeltmeye çalışmaktadır.
Ekrem İmamoğlu’nun ve diğer belediye başkan ve çalışanlarının tutukluluğuna karşı Batılı ülke hükümetlerinden anlamlı bir itiraz yoktur. İtirazı dillendirenler başta Paris, Berlin, Budapeşte olmak üzere başka kentlerin belediye başkanlarıdır. Yerele destek yine yerelden gelmektedir. Çünkü ülkeler düşman olabilirler ama kentler dosttur.
Trump’ın temsil ettiği otoriterleşme trendi tüm insan hakları ile demokratik talep ve gereksinimleri örten, baskılayan bir görüşü ortaya koymaktadır. Üstelik ironik olan şudur ki; tüm bu küresel oyunun adı “dünyaya barış ve demokrasi getirmek”tir. Çok komik, çok acı! Ülkemizde, belediye başkanı olarak siyasi yükselişine başlayan, onun tüm imkanlarından faydalanarak, siyasi varlığını sürdürerek bugün uydurulmuş bir otoriter “Cumhurbaşkanlığı sistemi” ile her istediğini yapan; güçler ayrılığını yırtıp atmış, tüm devlet kurumlarını kendisine bağlamış, ekonomik düzeni, bürokrasiyi, yargıyı, medyayı istediği gibi eğip büken bir otoriter Cumhurbaşkanı var. Recep Tayyip Erdoğan 19 Mart tarihinde başlayan belediye operasyonlarını savunmak adına şunu söyledi: “Belediyelere verilen bazı yetki ve olanakların fazla geldiği, doğru kullanılmadığı, istismar edildiği görülmüştür. Bununla ilgili gerekli kararları alacağız!”. Kendisi belediye başkanı olduğu dönemde böyle olaylar yaşansaydı böyle mi düşünürdü? Saçma bir dava nedeniyle, belediye başkanlığından ayrılıp dört ay on gün yattığı hapsi bir madalya gibi taşıyan ve ona çok şey borçlu olan Sayın Erdoğan, şimdi siyasi rakibi bir belediye başkanını ve onun gibi diğerlerini, hukuku sonuna kadar esneterek ve kullanarak siyasi bir davayla içeride tutuyor.
Modern dünyada insanlığın baş belası 3Y’den, yani Yoksulluk, Yolsuzluk ve Yasaklardan biri olan Yolsuzluk, kişiye bağlı ama sistematik, yapısal bir defo olarak karşımıza çıkıyor. Bununla merkezde veya yerelde fark etmez; yetki kullanırken, görev yaparken kişisel çıkar elde eden herkesle, ve tüm yapıyla mücadele kaçınılmazdır. Olanakları, görevleri, yetkileri giderek artan, daha katılımcı, özerk yapılara kavuşan, demokrasi arayışlarının merkezinde, kent ekonomilerini yöneten, devasa bütçeleri kullanan yerel yönetimlerin ve yöneticilerin denetimi, kontrolü hiç şüphe yok ki önemli bir ödev olarak karşımıza çıkıyor. Bunun yereldeki halk tarafından katılım yoluyla yapılması kadar, merkezi, yasal denetim kanallarıyla, uluslararası denetim kurallarıyla denetlenmesi mutlak gerekliliktir. Bunlara söyleyecek söz ancak doğrulamak olur. Ama merkezi otoriteyi, onun büyük gücünü kullanarak, yerel demokrasiyi, onun temsilcilerini, siyasi davalarla etkisizleştirmek, siyasi hayatını engellemek günümüz demokrasisine vurulmuş en büyük darbedir.
Ekrem İmamoğlu’nun ve diğer belediye başkan ve çalışanlarının tutukluluğuna (tutuklanmadan yargılanabilirler) karşı Batılı ülke hükümetlerinden anlamlı bir itiraz yoktur. İtirazı dillendirenler başta Paris, Berlin, Budapeşte olmak üzere başka kentlerin belediye başkanlarıdır. Yerele destek yine yerelden gelmektedir. Çünkü ülkeler düşman olabilirler ama kentler dosttur.
.png)
Yorum Yazın