Yeni dijital çağın olanakları sayesinde insanlığın ortak birikimi olan tüm bilimsel, kültürel, sosyal, teknolojik ve sanatsal gelişmelerin çok daha kolay ve güvenli yollardan dünyanın her köşesinde erişilebilmesi ve paylaşılabilmesi gerektiğine inanıyorum.
Dün insanlık adına büyük katkıları olmuş Aaron Swartz’ın ölüm yıl dönümüydü. İnternetin öz evladı olarak bilinen Swartz daha 13 yaşındayken internet ve bilişim alanında çalışmalarıyla kendinden söz ettirmeye başlamış, henüz 14 yaşındayken RSS adı verilen internet besleme biçimini gerçekleştiren ekipte yer almış, 15 yaşında ise IEEE Intelligent Systems dergisinde hakemli bir makale yayınlamıştı. Creative Commons lisans modelinin gelişimine katkılarda bulunmuştu. Swartz aynı zamanda dünyanın önde gelen sosyal paylaşım sitelerinden Reddit‘in kurucularındandı.
Bilgiye ulaşma özgürlüğünü savunan, sansürün kaldırılmasına yönelik eylemleriyle tanınan Swartz, 2009’da ABD federal mahkemelerine ait PACER veritabanında bulunan ve para karşılığı satılan yaklaşık 18 milyon belgeyi sistemden çıkartarak RECAP sistemini kurdu ve 18 milyon belgeyi ve tüm hukuk metinlerinin bu sistemden ücretsiz olarak paylaştı. 2011’de akademik bilgi ve makalelerin arşivlendiği ve sadece ücretli bir şekilde ulaşılabilen JSTOR‘dan 4 milyona yakın makaleyi bilgisayarına indirip halka açık hale getirmiş ve bundan dolayı “bilgi korsanlığı” ve “yasadışı dosya indirme” gibi ağır suçlardan hakkında 13 kez dava açılmıştı.
Bu iki eylemin amacı milyonlarca insanın kendini savunurken emsal gösterebileceği hukuki belgelerin, insanlığı tarihsel birikimiyle geliştirdiği araştırma ve bilimsel ilerlemenin, herkesin erişimine serbestçe açılmasını ve kamuya ait bilgilerin ücret kısıtlaması konularak kamunun tüm kesimine ulaşamamasını engellemekti.
“Bilgi güçtür. Fakat her zaman olduğu gibi bu gücü kendine saklamak isteyenler var.”
Swartz aynı tarihlerde “korsan paylaşımları engellemeye yönelik” olduğu iddiasıyla ortaya çıkan ancak kişisel hak ve özgürlükleri kısıtladığı gerekçesiyle eleştirilen The Stop Online Piracy Act – SOPA ve PIPA kanun teklifinin yasalaşmaması için uğraş vermiş ve mücadele çerçevesinde Demand Progress adlı siteyi hayata geçirmişti.
“Bilgi güçtür. Fakat her zaman olduğu gibi bu gücü kendine saklamak isteyenler var.” cümleleriyle başlayan Gerilla Açık Erişim Manifestosu bilgiye ve internete özgürce erişim erişim hakları açısından dijital haklar çalışması yapan kişi ve gruplar açısından çok önemli bir belgedir.
Swartz tüm bu kamu yararına olan çalışmaları ve eylemlerine yönelik onlarca ve milyonlarca dolarlık davanın yükünü kaldıramayarak, 26 yaşındayken New York‘taki evinde 11 Ocak 2013’te kendini astı ve yaşında yaşamına son verdi. Ölümünden önce, 1 milyon dolar para ve 35 yıl hapis cezasına çarptırılması bekleniyordu.
Yeni dijital çağın olanakları sayesinde insanlığın ortak birikimi olan tüm bilimsel, kültürel, sosyal, teknolojik ve sanatsal gelişmelerin çok daha kolay ve güvenli yollardan dünyanın her köşesinde erişilebilmesi ve paylaşılabilmesi gerektiğine inanıyorum.
Çok kısa bir dönemde, böylesine büyük büyük bir hak mücadelesi yükünü sırtlanmış ve bunun sonucunda korkunç saldırılara uğramış Aaron Swartz‘ın anısı üzerinde saygıyla eğiliyor ve ülkemizde ve dünyada sayısız kişi ve kurumla Swartz‘ın da içinde olduğu hak mücadelesinin devam edeceğini düşünüyorum.
Yorum Yazın