Enflasyon tabii ki toplumsaldır ama bunu bir toplumun istekleri değil beklentileri şekillendirir. Beklentileri ise toplum değil ekonomi yönetimi belirler.
Bu denli basit bir iktisadi gerçeği bile siyasi iktidarı korumak için gizleyip toplumu suçlayan akademisyenlere sahip olmak dünyanın en yüksek enflasyonuna sahip olmaktan bile daha vahimdir
2002 yılında Krediler Müdür Yardımcılığı görevine atanmıştım. İlk çalıştığım projelerden biri de 5 yıl vadeli bir kredi idi. Kredi için hazırladığım projeksiyonda 2007 için dolar kurunu o zamanın parasıyla 5.000.000 olarak hesaba katmıştım. Kur benim çalışma yaptığım sırada 1.350.000 idi.
Sağlam CV’li bir profesörün Türkiye’de 2004-2011 haricinde enflasyon hiç düşmedi çünkü halk bunu istemedi şeklindeki beyanını gördüğümde aklıma 22 sene önceki bu projeksiyon geldi.
2002’de enflasyon ve buna paralel döviz kuru beklentileri Derviş Programının çalışması sonrasında kırılmıştı.
Müşteriye krediyi verdik mi hatırlamasam da projeksiyonun en azından negatif yönünün tutmadığını hiç unutmadım.
2002’den 2015’ kadar Genel Müdürlükte ve son 6 yılı bireysel kredilerle geçen Bankacılık kariyerimin bu dönemi Türkiye’de önce kurların, sonra enflasyonun en sonunda da faizlerin gerilediği makro ekonomik verilerin istikrarlı olduğu bir dönem olarak kayda geçti.
Faiz sebep değil sonuçtu.
1970’lerin sonunda aklı yavaştan başına gelen bir vatan evladı olarak 90ların başında 1991’de çalışma hayatına başlamıştım. 1991’den 2000’lerin başına kadar da Türkiye’de bankalar, krediler vardı. (Buzdolabı, çamaşır makinesi de vardı.) Ancak kredi mevduat rasyosu yerlerde sürünüyordu. Türkiye’de 2000’li yılların istikrarı kredi/mevduat rasyosunu düzeltti. Dünya ile uyumlu hale soktu. Türkiye’de ekonomiyi kim bozdu sorusunun cevabını vermekten önce ekonomi nasıl bozuldu sorusuna cevap vermek gerekir. Makro ihtiyati önlem adı altında para ve maliye politikalarını yok saymak bu nasılı açıklar.
Konumuz öncelikli olarak Türkiye’de halk istikrarı da enflasyonun düşmesini de istemiyor konulu tez.
Halk enflasyonun düşmesini istemiyor Vatandaş enflasyondan muzdarip oluyor
İbrahim Bey’i ilk kez bu twitinden tanımadım. Genel olarak iktidar yanlısı söylemlerinden tanıma şansım olmuştu daha önce de. Ancak enflasyonu topluma fatura eden savlarını okuyunca zamanında atılmış bir gazete başlığı geldi aklıma: “Halk plajlara akın etti Vatandaş denize giremiyor”. İbrahim beyin tezinde Vatandaş kendisi; halk da “bu Toplum” oluyor.
ENFLASYONU TOPLUMA FATURA EDEN SAVLAR
Bu tezin müellifi İbrahim M. Turhan Bey oldukça tedrisatlı ve profesörlük ünvanını da elde etmiş bir kişi.
Enflasyona dair yazdığı twit şu şekilde:
“Acı ama gerçek… Enflasyon 40 yıllık dönemde sadece 2004-2011 arasında, o da kısmen düşmüş, geri kalan sürede dünya ortalamasının da Türkiye’ye benzer ülkelerin ortalamasının da belirgin biçimde üzerinde kalmışsa bunun tek bir açıklaması vardır: Bu toplum, enflasyonun düşmesi için gereken iradeyi göstermiyor, enflasyonun düşmesini gerçekten istemiyor.”
İbrahim Bey’i ilk kez bu twitinden tanımadım. Genel olarak iktidar yanlısı söylemlerinden tanıma şansım olmuştu daha önce de.
Ancak enflasyonu topluma fatura eden savlarını okuyunca zamanında atılmış bir gazete başlığı geldi aklıma:
“Halk plajlara akın etti Vatandaş denize giremiyor”,
İbrahim beyin tezinde Vatandaş kendisi; halk da “bu Toplum” oluyor. İbrahim bey bu topluma dahil değil. Tıpkı halkın plajlara akın etmesinden muzdarip vatandaşlar gibi.
Tabi popüler yerli milli söylemde galü belaya hadi o kadar atmayalım 5 bin yıllık Mete Han ordusuna dayandırılan Türk ırkını 40 yıl üzerinden değerlendirmek de başka sorunlar içeriyor.
Ancak İbrahim Turhan’ı ve analiz kolaylığı açısından süreci 1984’den başlatmasını da anlayışla karşılıyorum. Burada da Orwelyan çağrışımlar akla gelmiyor değil ama yapacak bir şey yok 2024’den 40 çıkarınca 1984’e varıyoruz. Ben o tarihte Kastamonu Lisesi 1. Sınıf öğrencisiyim. Duvar yıkılmamış. Kenan Evren Cumhurbaşkanı.1984 koşulları ile 2024’ü karşılaştırmak için profesör olmak gerek ve yeter şart.
Eğer gerçekten iktisadi kavramlarla konuşacaksak Beklentiler Teorisinin enflasyon üzerindeki etkisini konuşabiliriz ama bu artık Economics 102 dersine girer. Freshmen; Spring semester course. İbrahim bey için başlangıç seviyesi sayılabilir.
Türkiye’de 1984-2024 enflasyon grafiğine bakacak olursak enflasyonun 2011’de değil 2020lerde yükseldiğini görürsünüz. İbrahim Turhan saati neden geriye çekiyor?
https://tr.tradingeconomics.com/turkey/inflation-cpi
Enflasyon verilerinin 2020 başlarında güvenilmez olduğunu düşündüğü için olmasa gerek. Asıl amacın 10 yıllık dönemde ekonomi politikasında yapılan yanlışları görmemek olduğu açık.
Dönelim şimdi 2004-11 altın döneme. Bu toplumun kafasına ne düştü de enflasyonun düşmesine göz yumdu acaba?
İbrahim Turhan akademik kariyerini Nobel alacak ölçüde olmasa da ekonomi profesörü olacak kadar geliştirirken bendeniz de Bankada Bireysel Krediler bölümünde yönetici olarak görev yapmaktaydım. Türkiye’de asgari ücretlileri konut kredisiyle ev sahibi yapmış olmanın altın madalyası boynumda asılıdır.
İbrahim Turhan kafayı enflasyona takmış olsa da bir ekonomide tek makro meselenin enflasyon, enflasyonun tek sebebinin de toplumun enflasyonun düşmemesine dair istek ve arzusu olmadığını biliyor olmalı.
Eğer gerçekten iktisadi kavramlarla konuşacaksak Beklentiler Teorisinin enflasyon üzerindeki etkisini konuşabiliriz ama bu artık Economics 102 dersine girer. Freshmen; Spring semestercourse. İbrahim bey için başlangıç seviyesi sayılabilir.
Türkiye’nin İbrahim Turhan’a göre kesilmiş 1984-2024 hikayesi; enflasyonun düşüşe geçmesi , makro iktisadi verilerin düzelmesi ve Bankacılık sisteminin hiçbir zaman ulaşamadığı bir Mevduat/Kredi rasyosuna ulaşmış olmasından bağımsız değerlendirilemez.
Türkiye’de enflasyonun yükselmesi bir sebep değildir bir sonuçtur. Enflasyon tabii ki toplumsaldır ama bunu bir toplumun istekleri değil beklentileri şekillendirir. Beklentileri ise toplum değil ekonomi yönetimi belirler.
Bu denli basit bir iktisadi gerçeği bile siyasi iktidarı korumak için gizleyip toplumu suçlayan akademisyenlere sahip olmak dünyanın en yüksek enflasyonuna sahip olmaktan bile daha vahimdir.
Kayıt dışı ekonomi/Kayıt dışı siyaset 
Yorum Yazın